Oprac. Lek. med. Dorota SZUMNY

1. Zwyrodnienie plamki o późnym początku

Zwyrodnienie plamki o późnym początku (L-ORMD, late-onset retinal macular degeneration) jest chorobą dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący, podobną do zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, w którym kluczową rolę odgrywają patologiczne grube, zewnątrzkomórkowe złogi, leżące pod nabłonkiem barwnikowym siatkówki. L-ORMD jest spowodowane mutacją w C1QTNF5 – krótkim łańcuchu genu kolagenu. Badacze określili, jakie są etapy tworzenia się mutacji, jednak dokładny mechanizm powstawania choroby nie został jeszcze poznany.

Edynburg, Szkocja

www.newsrx.com

2. Urządzenie poprawiające widzenie u pacjentów po udarze

FDA (Food and Drug Administration) w Stanach Zjednoczonych zatwierdziła nowe urządzenie, które wykorzystując stymulację światłem, poszerza pole widzenie pacjentów z upośledzeniem widzenia po udarze mózgu.

Badania nad tym urządzeniem przeprowadzono w 16 klinikach w USA, wzięło w nich udział 161 pacjentów po udarze. Średnia wieku pacjentów wynosiła 59 lat. Byli obserwowani przez 3 lata po udarze lub innym urazie mózgu, powodującym nieprawidłowe widzenie. Poddani zostali leczeniu za pomocą stymulacji wyrabiającymi nawyk bodźcami światła i ciemności, dostarczanymi do skrajnych części pola widzenia zajętego oka. Leczenie to stosowali 2 razy dziennie 6 razy w tygodniu w 30–minutowych sesjach, z fiksacją na ekran, który dostarczał impulsy świetlne. Cały program składał się z cztero–sześciotygodniowych modułów.

Trzy czwarte pacjentów poprawiło zasięg widzenia. Średnia zmiana wynosiła 4,9 stopni pola widzenia. Poprawa ta jest znacząca, zwłaszcza jeśli uświadomimy sobie, że czytamy tylko przy użyciu pięciu centralnych stopni widzenia. 5-stopniowa zmiana jest ekwiwalentem 14,8% poprawy pola widzenia. Badacze nie znaleźli żadnej zależności pomiędzy wiekiem lub czasem, który minął od udaru do poprawy po leczeniu przywracającym widzenie.

Reuters Heath

San Francisco

www.reuters.com

3. LASIK u starszych pacjentów

Przeprowadzone badania miały na celu określenie bezpieczeństwa, skuteczności i przewidywalności chirurgii laserowej (LASIK) u pacjentów w wieku 40–69 lat. Rosnące zapotrzebowanie na LASIK jest wyzwaniem dla lekarzy. Chirurgia LASIK jest rutynowo wykonywana u młodszych pacjentów. Lekarze wykazują, że wyniki zabiegów LASIK są przewidywalne pomimo starszego wieku.

Badacze przeanalizowali 710 oczu 424 pacjentów w wieku 40–69 lat. Wykonane zabiegi korygowały krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm. Wszystkie zabiegi podzielono na trzy grupy, w zależności od wieku pacjentów: grupa I – 40–49 lat (359 oczu), grupa II – 50–59 lat (293) oraz grupa III – 60–69 lat (58 oczu). Uzyskane po zabiegach wyniki analizowano dla krótkowzroczności z lub bez astygmatyzmu (511 oczu) i dla dalekowzroczności z lub bez astygmatyzmu (199 oczu). Pacjenci byli kontrolowani po zabiegu przez przynajmniej 6 miesięcy, maksymalnie do roku czasu. Nie znaleziono żadnej różnicy pomiędzy bezpieczeństwem wykonania zabiegu we wszystkich grupach.

Podczas ostatniego badania kontrolnego 85% oczu w grupie I, 85% oczu w grupie II i 100% oczu w grupie III miało ostrość wzroku 20/30 lub lepszą bez okularów. We wszystkich grupach ostrość wzroku wynosiła 20/40 lub lepiej u 91–100 % pacjentów.

W grupie krótkowidzów podczas ostatniego badania kontrolnego od 80 do 84% pacjentów we wszystkich grupach miało ostrość wzroku 20/30 lub lepszą i  od 91 do 97% we wszystkich grupach uzyskało 20/40 lub lepszą nieskorygowaną ostrość wzroku. Nie odnaleziono statystycznie znaczących różnic w końcowej ostrości wzroku pomiędzy grupami.

Poważnym problemem w leczeniu starszych pacjentów jest prezbiopia. Wielu pacjentów poddanych leczeniu zgodziło się na monowizję (sposób ustawienia ostrości wzroku, który koryguje jedno oko do ostrego widzenia dali, drugie zaś – do ostrego widzenia bliży). Jest to sposób nieprzywracający wprawdzie akomodacji, ale mogący skompensować jej utratę.

LASIK stanowi wyzwanie w grupie pacjentów z prezbiopią. Przeprowadzone badania pokazują jednak, że w grupie pacjentów starszych korekcja krótko- i dalekowzroczności jest stosunkowo bezpieczna, skuteczna i przewidywalna.

Uniwersytet Illinois, Chicago, USA

www.medcompare.com

4. Funkcje wzroku w stwardnieniu rozsianym

Natalizumab – lek, który zwalnia postęp choroby i zmniejsza częstość nawrotów stwardnienia rozsianego (sclerosis multiplex, SM) obniża też stopień utraty wzroku u pacjentów z nawrotowym SM. Utrata wzroku jest jednym z częściej występujących i trudnych w leczeniu objawów SM.

Według ostatnich badań natalizumab nie tylko zapobiega pogarszaniu się ostrości wzroku u pacjentów z nawracającym stwardnieniem rozsianym, ale też zapobiega prawdopodobieństwu trwałej utraty wzroku z powodu zapalnej demielinizacji wzrokowych włókien nerwowych, która jest główną przyczyną ślepoty w przebiegu SM.

Badacze przeanalizowali dane z dwóch randomizowanych badań z podwójnie ślepą próbą i placebo, w których wzięło udział 2138 mężczyzn i kobiet z nawrotowym SM z klinik w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. Ponad połowa pacjentów otrzymywała natalizumab co 4 tygodnie przez 2 lata, podczas gdy pozostała część otrzymywała placebo. Wizyty kontrolne odbywały się co 12 tygodni, podczas każdej z nich badane były funkcje wzroku.

Wyniki badań pokazują, że pogorszenie ostrości wzroku (dotyczące dwóch linii na tablicy ostrości wzroku) było w badanej grupie o 47% mniejsze niż w grupie kontrolnej. Badacze podkreślają, że pomimo obiecujących efektów terapii korzyści powinny być jeszcze porównane z potencjalnymi działaniami niepożądanymi leku, takimi jak np. postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia, której trzy przypadki wystąpiły u pacjentów w trakcie trwania leczenia.

Uniwersytet Medyczny Pensylwania, USA

www.medcompare.com

5. Sztuczna soczewka u dzieci z zapaleniem błony naczyniowej

Dzieci z zapaleniem błony naczyniowej, włączając zapalenia związane z młodzieńczym zapaleniem stawów, mogą być bezpiecznie poddawane wszczepianiu sztucznej soczewki. Wyniki badania pokazują, że wszczepianie sztucznej soczewki nie powinno być przeciwwskazane w zapaleniu błony naczyniowej u dzieci.

Zapalenie błony naczyniowej u dzieci stanowi 5–10 % wszystkich zapaleń tej struktury oka. Uważa się, że zapalenie to, szczególnie u dzieci chorujących na młodzieńcze zapalenie stawów, które poddane zostały zabiegowi usunięcia zaćmy, powoduje zwiększone ryzyko komplikacji chirurgicznych z powodu aktywnego stanu zapalnego, keratopatii taśmowatej i małych źrenic.

Autorzy artykułu przeprowadzili wieloośrodkowe, retrospektywne badanie, oceniając wyniki wzrokowe i powikłania po chirurgii zaćmy z wszczepem sztucznej soczewki do komory tylnej u dzieci z zapaleniem błony naczyniowej.

Oceniano 19 oczu 18 pacjentów, w tym 10 dzieci z młodzieńczym zapaleniem stawów i 9 niechorujących na to schorzenie. Proces zapalny był leczony przez 3 miesiące przed zabiegiem, deksametazon i kortykosteroidy ogólnie podawano do 10 dni przed planowanym zabiegiem. Śródoperacyjnie wykonano kapsulotomię tylną, z witrektomią przednią, jeżeli była konieczna. Wszczepiono soczewki z PMMA lub zwijalne akrylowe. Po zabiegu u dzieci zastosowano kortykosteroidy miejscowo 8 razy dziennie i 1% atropinę 2 razy dziennie przez tydzień. Okres obserwacji po zabiegu wynosił w grupie niechorującej na zapalenie stawów 3,5 roku, a w grupie chorującej na zapalenie stawów 4,5 roku. Przedoperacyjna ostrość wzroku wynosiła od 20/70 do poczucia światła i poprawiła się po zabiegu do zakresu 20/20– 20/200. Wszystkie oczy wykazały poprawę ostrości wzroku przynajmniej o dwie linie, a 13 oczu miało ostateczną ostrość wzroku 20/40 lub lepszą.

Stan zapalny powrócił w 7 oczach po zabiegu, w tym 3 oczach z młodzieńczym zapaleniem stawów. Najczęstszym powikłaniem było zmętnienie tylnej torebki soczewki, które wystąpiło w 11 oczach.

Sapir Medical Center, Kfar-Saba, Izrael

www.medcompare.com

 6. Zmiany narządu wzroku w ciąży

Podczas ciąży mogą pojawić się problemy związane z narządem wzroku, takie jak dyskomfort w noszeniu soczewek kontaktowych, zmiany refrakcji, zespół suchego oka, opuchnięcie powiek utrudniające widzenie obwodowe, a także zwiększona wrażliwość na światło z powodu migren. Niektóre z tych zmian, jak nieostre widzenie lub obecne w polu widzenia męty, mogą wynikać z poważnych chorób ogólnych. Kobiety chorujące na jaskrę, nadciśnienie tętnicze lub cukrzycę jeszcze przed zajściem w ciążę lub na jej początku powinny powiadomić o tym swojego okulistę, aby monitorować powstanie ewentualnych zmian patologicznych narządu wzroku.

Zmiany refrakcji w ciąży, spowodowane wahaniami poziomu hormonów, mogą wymagać zmiany mocy używanych soczewek kontaktowych lub okularów. Jednak niewielkie zmiany nie powinny być przyczyną niepokoju.

Problem zespołu suchego oka jest zwykle tymczasowy i mija po porodzie. Preparaty sztucznych łez są bezpieczne w stosowaniu zarówno w ciąży, jak i w czasie laktacji. Migreny spowodowane zmianami poziomu hormonów w ciąży są częstą przyczyną bólów głowy i nadwrażliwości na światło. Pacjentki powinny skonsultować z lekarzem przyjmowanie leków przeciwbólowych.

W ciąży ryzyko zachorowania na cukrzycę wzrasta. Nieostre widzenie może być spowodowane podwyższonym poziomem cukru we krwi. Wszystkie kobiety z cukrzycą, będące w ciąży lub ją planujące, powinny zostać poddane pełnemu badaniu okulistycznemu z badaniem dna oka przy rozszerzonej źrenicy.

Podwyższone ciśnienie tętnicze może spowodować nieostre widzenie i pojawienia się mętów. Bardzo wysokie ciśnienie tętnicze może doprowadzić do powstania odwarstwienia siatkówki.

American Journal of Ophthalmology

www.ajo.com

7.  Aktywowany laserem cement tkankowy w leczeniu ran rogówki

Celem badania było porównanie efektywności bilogicznego cementy tkankowego aktywowanego laserem ze stadardowymi szwami w uszczlnianiu rogówki.

W badaniu zastosowano dwa noże kreatomu, mierzące 3,0 mm i 2,85 mm, do wykonania obwodowej, owalnej, niezamykającej się samoistnie rany rogówki oraz prostopadłej do powierzchni rany w centralnej części rogówki na oczach królików post mortem. Rany były uszczelniane za pomocą paska, łatki lub trzech pojedynczych szwów nicią nylonową 10-0. Po nałożenniu cementu na ranę zastosowano światło lasera diodowego, aktywujące i ułatwiające przyczepienie do tkanek. Stabilność rany była testowana za pomocą infuzji soli fizjologicznej, zmiany ciśnienia wewnątrzgałkowego mierzono przy użyciu cyfrowego manometru. Odnotowywano spadki ciśnienia związane z przeciekiem z rany.

Aktywowany laserem cement jest efektywny jako szew w postaci łatki.

W przeciwieństwie do do tradycyjnych szwów pozostawiał rogówkę czystą i przezierną.

IOVS, 2007; 48 (3): 1038-1042