Oprac. Lek. med. Dorota SZUMNY

1. Zastosowanie mikroplazminy w iniekcjach doszklistkowch.

Firma Thrombogenics donosi o rozpoczęciu III fazy badań klinicznych nad zastosowaniem mikroplazminy do niechirurgicznego leczenia chorób tylnego odcinka gałki ocznej. Badania będą przeprowadzane w dwóch próbach klinicznych w krajach Europy i Ameryki Północnej. Oceniana będzie skuteczność iniekcji doszklistkowych mikroplazminy w leczeniu ogniskowego przylegania szklistkowo-plamkowego. Ogniskowe przyleganie szklistkowo-plamkowe jest stanem, w którym ciało szkliste w sposób zbyt silny przylega do siatkówki tylnej części gałki ocznej. Przyleganie to może powodować wykrzywienie naczyń krwionośnych i siatkówki i w następstwie zaburzać widzenie. Ponadto ścisłe przyleganie szklistkowo-plamkowe może odgrywać rolę w wielu schorzeniach tylnego odcinka oka, takich jak tworzenie otworu w plamce i niektórych postaciach obrzęku plamki. Jest również potencjalnie związane z takimi schorzeniami jak cukrzyca i AMD.

Mikroplazmina będzie podawana w ilości 125 mikrogramów. Badanie ma objąć 320 pacjentów z 80 ośrodków klinicznych. Wyniki iniekcji będą oceniane po miesiącu i po 6 miesiącach od zastosowanego leczenia. Wynik badania znany będzie pod koniec roku 2010.

Naukowcy spodziewają się, że mikroplazmina podana doszklistkowo spowoduje rozpuszczenie połączeń szklistkowo-plamkowych bez potrzeby poważniejszej interwencji chirurgicznej, ryzyka i kosztów z nią związanego. Potencjalnie mogłaby być również stosowana w retinopatii cukrzycowej i AMD, gdyż wraz z postępem badań wydaje się, że przyleganie szklistkowo-plamkowe odgrywa istotną rolę w tych zagrażających widzeniu schorzeniach.

Thrombogenics NV

WWW.thrombogenics.com

2. Brak VEGF może spowodować powstanie zmian podobnych do suchej postaci zwyrodnienia plamki

Badacze odkryli, że w oku tracącym rozpuszczalną formę śródbłonkowego czynnika wzrostu naczyń (VEGF, vascular endothelial growth factor) siatkówka wykazuje zmiany podobne do suchej formy zwyrodnienia plamki, zwanego geograficznym.

Do tej pory niewiele wiemy o przyczynach powstawania zaniku geograficznego. Badanie pokazuje, że zmniejszenie ilości VEGF (vascular endothelial growth factor, czynnik wzrostu śródbłonka naczyń) od nabłonka barwnikowego siatkówki (RPE, retinal pigment epithelium) do choriokapilaris prowadzi do degeneracji choriokapilaris. Dlatego przewlekłe blokowanie VEGF może wiązać się z rozwojem zaniku geograficznego.

VEGF jest białkiem pobudzającym wzrost nowych naczyń krwionośnych. Narząd wzroku produkuje wiele różnych form VEGF.

Wiedząc, że RPE (retinal pigment epithelium, nabłonek barwnikowy siatkówki) u dorosłych produkuje VEGF, badacze wysnuli hipotezę, że u zdrowych osób produkuje on formy VEGF, które po wydzieleniu mogą osiągnąć leżące poniżej choriokapilaris, aby utrzymywać jego funkcje i przeżycie. Naczynia choriokapilaris są niezwykle ważne, ponieważ zaopatrują fotoreceptory w tlen i czynniki odżywcze konieczne dla procesu widzenia.

W przeprowadzonym badaniu naukowcy testowali swoje hipotezy przy użyciu genetycznie zmodyfikowanych modeli mysich, u których RPE produkowało nierozproszoną formę VEGF. U starszych myszy rozwijało się związane z wiekiem zwyrodnienie plamki w choriokapilaris i RPE, które prowadziło do śmierci fotoreceptorów i utraty widzenia, podobnej do obserwowanej w zaniku geograficznym.

Następnym krokiem będzie sprawdzenie, czy ten model może być stosowany do badania roli interakcji RPE-choriokapilaris w AMD i do stworzenia nowych terapii.

3. Nowy lek w oftalmopatii Gravesa-Basedowa.

Wyniki przeprowadzonych badań pokazały, że stosowanie rituximabu jest efektywnym leczeniem chorób autoimmunologicznych w przypadku nieskuteczności steroidów.

U pacjentów z ciężką oczną postacią choroby Gravesa-Basedowa uzyskano szybkie zmniejszenie objawów i poprawę ostrości wzroku po leczeniu rituximabem. Stan zapalny w oczodole i uszkodzenie nerwu wzrokowego było znacząco zmniejszone. Pacjenci ci byli wcześniej leczeni bez skutku steroidami, standardowo stosowanym leczeniem oftalmopatii Gravesa-Basedowa.

Oczna choroba Gravesa-Basedowa jest chorobą autoimmunologiczną, która powoduje powstanie stanu zapalnego i depozytów tłuszczowych w mięśniach okoruchowych i okolicznych tkankach otaczających gałkę oczną. Stan ten powoduje wypychanie gałek ocznych, retrakcję powiek, zespół suchego oka i w ciężkich przypadkach utratę wzroku. Kobiety cierpią na tę chorobę częściej.

Rituximab był do tej pory stosowany w leczeniu innych chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, chłoniak nieziarniczy B-komórkowy. Mechanizm działania leku polega na dekompletowaniu B- prawidłowych komórek organizmu produkujących przeciwciała, które działają błędnie w chorobach autoimmunologicznych.

We wcześniejszych badaniach naukowcy próbowali wyjaśnić proces, dzięki któremu układ immunologiczny atakuje tkanki oczodołu w chorobie Gravesa-Basedowa. Donosili również, że komórki B odgrywają kluczową rolę w tym procesie zapalnym.

W przeprowadzonym badaniu rituximab podano 6 pacjentom (w tym 4 kobietom), u wszystkich zaobserwowano poprawę po ok. 4 tygodniach od pierwszej iniekcji. Poprawa była nadal obecna 4-6 miesięcy po leczeniu.

Poprawa po zastosowanym leczeniu rituximabem musi oczywiście zostać potwierdzona na większej grupie osób. Obecnie standardem leczenia wciąż pozostają wysokie dawki steroidów, czasami w kombinacji z radioterapią. Jednak leczenie to nie jest idealne- stan zapalny często nawraca po zakończeniu leczenia.

University of Michigan Health System

Ophthalmology

www.aaojournal.org

4. Niska częstość hipotonii z powodu nadmiernej filtracji w oczach z zastawkami filtrującymi.

U mniej niż 2% pacjentów chorujących na jaskrę z wszczepionymi zastawkami filtrującymi powstała hipotonia, która nie mogła być leczona farmakologicznie, co dowodzi niskiej częstości powikłań z powodu nadmiernej filtracji.

Hipotonia wynikająca z nadmiernej filtracji jest rzadkim powikłaniem po wszczepach zastawek drenujących. W leczeniu hipotonii spowodowanej nadmierną filtracją bardziej efektywne jest zastosowanie niewchłanialnych szwów niż okluzja szwami rozpuszczalnymi.

Przeprowadzono badania retrospektywne 1292 oczu z wszczepionymi zastawkami Baerveldta (488 oczu) i Ahmeda (804 oczu). Badanie oceniało charakterystykę demograficzną, typ zastawki, typ rewizji chirurgicznej i wyniki leczenia przez 4 lata po zabiegu.

W grupie badanych tylko w 21 oczach powstała hipotonia spowodowana nadmierną filtracją, co wymagało rewizji chirurgicznej. 15 z tych oczu miało wszczepioną zastawkę Baerveldta (3.1%) a 6 zastawkę Ahmeda (0.7%). Dodatkowo zaobserwowano, że zastosowanie szwów Prolene ma wyższy wskaźnik sukcesu terapeutycznego i rzadziej wymaga rewizji chirurgicznej niż w przypadku szwów rozpuszczalnych.

J Glaucoma

journals.lww.com/glaucomajournal/pages/default.aspx

5. Frakcjonowana stereotaktyczna radioterapia zmniejsza utratę wzroku w oponiaku osłonek nerwu wzrokowego

Oponiaki pochewki nerwu wzrokowego są rzadkimi guzami leczonymi tradycyjnie chirurgicznie, co często prowadzi do ślepoty. Naukowcy znaleźli jednak wyspecjalizowany rodzaj radioterapii, oferujący taką samą miejscową kontrolę choroby z rzadszymi działaniami niepożądanymi dotyczącymi widzenia.

Frakcjonowana radioterapia stereotaktyczna jest bardziej precyzyjnym, celowanym rodzajem radioterapii, umożliwiającym dostarczenie efektywnej dawki promieniowania do guza z zaoszczędzeniem okolicznych tkanek. W przypadku naświetlania oponiaków osłonek nerwu wzrokowego oszczędzana jest soczewka i komórki mózgu. Radioterapia ta jest leczeniem nieinwazyjnym, pozwala uzyskać kontrolę nad chorobą, jednocześnie umożliwiając pacjentowi prowadzenie normalnych czynności życiowych bez narażenia na duży zabieg chirurgiczny.

Naukowcy przeprowadzili analizy wyników leczenia 58 pacjentów z oponiakami osłonek nerwu wzrokowego, leczonych frakcjonowaną radioterapią stereotaktyczną w latach  19996-2006. Oceniano techniczne informacje dotyczące radioterapii, wyniki leczenia: kontrolę miejscową, ostrość wzroku, ostrą lub przewlekłą toksyczność spowodowaną leczeniem. Średni okres obserwacji wynosił 70 miesięcy.

Opierając się na wynikach MRI, miejscowa kontrola radiograficzna guza wynosiła więcej niż 95%. Ostrość wzroku była ustabilizowana lub poprawiła się u 92% pacjentów. U 4 pacjentów zaobserwowano pogorszenie ostrości wzroku. U jednego pacjenta rozwinęło się zapalenie nerwu wzrokowego, u kolejnego- zakrzep żyły środkowej siatkówki.

Było to największe do tej pory przeprowadzone badanie pacjentów z oponiakami osłonek nerwu wzrokowego w Stanach Zjednoczonych. Nie odnaleziono różnic w wynikach leczenia pomiędzy zabiegiem chirurgicznym a radioterapią. Poziom życia pacjentów był wyższy po naświetlaniu. Frakcjonowana radioterapia stereotaktyczna powinna być standardowym leczeniem oponiaków osłonek nerwu wzrokowego.

Thomas Jefferson University

www.jefferson.edu

6. Zmiany w rogówce spowodowane cukrzycą mogą chronić przed powstaniem stożka rogówki.

Badania biochemiczne rogówek osób chorujących na cukrzycę sugerują ochronny efekt zapobiegający rozwojowi stożka rogówki. Wcześniejsze badania podsunęły myśl, że zmiany w pozakomórkowym zrębie spowodowane cukrzycą mogą wywierać efekt ochronny przeciwdziałający rozwojowi stożka i/lub jaskry, szczególnie, że pacjenci chorujący na cukrzycę mogą mieć bardziej giętkie rogówki i grubsze centralne grubości rogówek (CCT, central corneal thickness).

Zwiększona giętkość może powodować lepszą histerezę rogówki w porównaniu do osób w tym samym wieku, nie chorujących na cukrzycę. Wyniki dotychczasowych badań pokazują, że osoby z CCT grubszą niż 555 μm obarczeni są podwyższonym ryzykiem rozwoju jaskry.

Opisywane badanie przeprowadzono na 484 oczach, w tym 99 oczach u pacjentów z cukrzycą. Stwierdzono, że histereza rogówki zmniejsza się z wiekiem, zmieniając się średnio 0.036 mm Hg na rok. Jednakże histereza rogówkowa była wyższa- średnio 0.55 mm Hg u pacjentów z cukrzycą.

W badaniu zauważono, że CCT wzrasta znacząco z wiekiem, średnio +0.7 μm  na rok. Nie było jednakże różnicy u osób zdrowych i chorujących na cukrzycę.

Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol.2009

www.springerlink.com/link.asp?id=101559

„Przegląd Okulistyczny” 2010, nr 2 (34)