Oprac. Lek. med. Karolina DEMBSKA

1. Błędy w pomiarze pierścienia nerwowo-siatkówkowego metodą wysokiej rozdzielczości optycznej tomografii komputerowej Cirrus u pacjentów krótkowzrocznych

Celem badania była ocena odsetka błędów oraz czynników prowadzących do nieprawidłowych pomiarów pierścienia nerwowo-siatkówkowego (PNS) u pacjentów krótkowzrocznych podczas badania aparatem Cirrus HD-OCT.

Metody: Oceniono grubość PNS u 255 krótkowzrocznych pacjentów oraz częstość błędów w obrysie brzegu tarczy nerwu wzrokowego oraz nieprawidłowości w obrysie brzegu zagłębienia. Otrzymane wyniki odniesiono do skanów w 72 przekrojach głowy nerwu wzrokowego (optic nerve head, OHN), analizując przekroje w płaszczyznach co 5.

Wyniki: Spośród 255 badanych oczu w 45 (17,6%) przypadkach stwierdzono błędy pomiaru PNS; u 29 (11,4%) osób występował nieprawidłowy obrys brzegu tarczy – w 16 oczach w kwadrantach skroniowych, w 11 oczach w kwadrantach górnych oraz w 2 oczach w kwadrantach dolnych. W 19 (7,5%) przypadkach aparat nieprawidłowo określił brzeg zagłębienia, z czego w 17 oczach w kwadrancie nosowym i w 2 w kwadrancie skroniowym. U 3 (1,2%) pacjentów obserwowano błędy zarówno w obrysie tarczy, jak i zagłębienia. Niewłaściwy obrys tarczy najczęściej stwierdzany w kwadrancie skroniowym wynikał z obecności okołotarczowego zaniku naczyniówkowo-siatkówkowego, korelował także z krótkowzrocznością wysokiego stopnia i większą długością gałki ocznej (p < 0,001). Błędy obrysu zagłębienia PNS wynikały z zagęszczenia ciała szklistego przyłączonego do powierzchni tarczy lub pochyłego ukształtowania PNS (p < 0,001).

Wnioski: Błędy pomiaru PNS aparatem Cirrus HD-OCT obserwowane u pacjentów krótkowzrocznych występowały w szczególności w oczach z zanikiem okołotarczowym, wysoką miopią, dużą długością osiową gałki oraz przy tarczy pochyłej i przy okołotarczowym zagęszczeniu szklistki. Warto wziąć pod uwagę powyższe składowe podczas oceny grubości PNS u krótkowidzów.

Żródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1386–1390 

2. iPad jako pomoc dla słabowidzących pacjentów z chorobami plamki

Pacjenci z niską ostrością wzroku z powodu chorób plamki doświadczają dużych trudności w wykonywaniu codziennych czynności, w tym również czytania, co w istotny sposób obniża jakość ich życia. Proponowana aplikacja dla iPada (the MD_evReader) ma na celu umożliwienie im czytania dzięki technice wzmocnionej wydajności niecentralnego obrazu (eccentric viewing, EV) z zastosowaniem dynamicznej prezentacji tekstu. Strategia niecentralnego obrazowania stanowi prosty sposób adaptacji pacjentów z AMD, którzy zwykle mają zachowane widzenie obwodowe. Czynnikiem ograniczającym technikę EV jest fakt, że jest ona oparta na indywidualnej zdolności patrzenia w kierunku przeciwnym do obiektu zainteresowania.

 Źródło: Br J Ophthalmol (www.bjophthalmol-2012-302415)

3. Zależność parametrów ERG i czynników zapalnych u pacjentów z obrzękiem plamki po zakrzepie gałązki żyły środkowej siatkówki

Zakrzep gałązki żyły środkowej siatkówki (BRVO) prowadzi do niedokrwienia, które indukuje różne czynniki zapalne, w tym VEGF. Celem badania była ocena ewentualnych zależności między czynnikami zapalnymi i składowymi ERG u pacjentów z BRVO.

Badaniem objęto 19 pacjentów z BRVO i obrzękiem plamki. W pobranych próbkach ciała szklistego zmierzono poziom 4 czynników zapalnych (VEGF, międzykomórkowych cząsteczek adhezyjnych slCAM-1, interleukiny 6 (IL-6) oraz białka chemotaktycznego dla monocytów 1 (MCP-1)). W zapisie ERG automatycznie oceniano amplitudę oraz czas trwania fali a i fali b czopków, a także flicker 30 Hz. Następnie oceniano zależność między różnymi składowymi zapisu ERG i 4 czynnikami zapalnymi.

Poziom 2 czynników: IL-6 and MCP-1 wykazywał istotną korelację z czasem trwania fali b (odpowiednio p = 0,035 i p = 0,016). Przy stężeniu wszystkich czynników (VEGF, sICAM-1, IL-6, MCP-1) istniała istotna statystycznie korelacja z czasem 30 Hz flicker (odpowiednio p = 0,047; p = 0,031; p = 0,002 i p = 0,009). Poziom wszystkich czynników był istotnie wyższy u pacjentów z czasem ≥ 36 ms niż tych ≤ 36 ms (p = 0,042; p = 0,048; p = 0,003; p = 0,024).

Wyniki badania wskazują na możliwość wykorzystania parametrów czasu trwania fali b i 30 Hz flicker do wyselekcjonowania spośród osób z  BRVO  i obrzękiem plamki, pacjentów z wysokim ryzykiem niedokrwienia.

Źródło: Br J Ophthalmol (www.bjophthalmol-2012-301859)

4. 16 Gy niskonapięciowe naświetlanie promieniowaniem X w połączeniu z terapią ranibizumabem na żądanie w leczeniu AMD: wyniki 12 miesięcznej obserwacji

W badaniu I fazy oceniano skuteczność leczenia naświetlaniem jako pierwszej linii terapii u osób z wysiękowym AMD, w połączeniu z iniekcjami ranibizumabu na żądanie. Nieinwazyjne, niskonapięciowe 16 Gy naświetlanie promieniowaniem X dawkowano w 3 wiązkach przez dolną część pars plana. Dodatkowo podawano ranibizumab na żądanie (PRN), zgodnie z kryteriami określonymi w protokole. Pacjentów badano 1 raz w miesiącu przez okres 12 miesięcy.

Badaniem objęto 13 pacjentów. Podczas rocznej obserwacji nie zanotowano żadnych istotnych okulistycznych/nieokulistycznych działań niepożądanych promieniowania. W wyniku leczenia 11 pacjentów utraciło < 15 liter na tablicy EDTRS, dwóch utrzymało stan wyjściowy i u żadnego pacjenta nie obserwowano poprawy ostrości wzroku > 15 liter EDTRS. Wykonano łącznie 31 iniekcji doszklistkowych ranibizumabu – zamiast 156 (13 uczestników x 12 miesięcy). Średni czas podania pierwszej iniekcji to 3,9 miesiąca od rozpoczęcia badania. Jeden pacjent nie wymagał iniekcji, trzem podano ranibizumab raz, czterem 4 razy i pięciu – 5 i więcej razy.

Badanie wykazało, że  nieinwazyjna, niskonapięciowa radioterapia promieniowaniem X jest bezpieczną metodą stabilizującą ostrość wzroku i zmniejszającą grubość siatkówki u pacjentów z wysiękowym AMD.

Źródło: Br J Ophthalmol 2012;96:1320-1324 

5. Aflibercept (VEGF Trap-eye), najnowszy lek z grupy anty-VEGF

18 listopada 2011 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zarejestrowała aflibercept (VEGF Trap-eye (VTE); Eylea, Regeneron, Tarrytown, New York, USA) do leczenia wysiękowego AMD w postaci poddołkowej neowaskularyzacji naczyniówkowej. Podobnie jak ranibizumab i bewacyzumab, VEGF-Trap eye wiąże się ze wszystkimi izoformami z rodziny VEGF-A. Mimo że nie określono jeszcze klinicznej wartości tego faktu, lek wiąże się również z VEGF-B i łożyskowym czynnikiem wzrostu.

 Źródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1157–1158 

6. Fakoemulsyfikacja zaćmy z wszczepem u pacjentów z jaskrą wtórną w zespole pseudoeksfoliacji może dawać długotrwały, utrzymujący się efekt redukcji ciśnienia wewnątrzgałkowego

Usunięcie zaćmy redukuje kontakt tęczówkowo-soczewkowy, co zmniejsza ilość złogów materiału pseudoeksfoliacyjnego w kącie przesączania. Im wyższe ciśnienie wewnątrzgałkowe (CW) przed zabiegiem, tym lepszy pooperacyjny efekt hipotensyjny. Efekt obniżenia CW jest zależny od objętości płynów irygacyjnych stosowanych podczas zabiegu. W sytuacji gdy fakoemulsyfikacja zaćmy była połączona z aspiracją materiału z kąta przesączania, średnia redukcja CW w 2 letniej obserwacji wyniosła 14 mm Hg. Korzystny efekt hipotensyjny może utrzymywać się ponad 7 lat.

Współautor: John Salmon, Oxford, Źródło: http://www.eugs.org/eng/

7. Wyniki selektywnej dotętniczej chemioterapii (SIAC) z jednoczesnym zastosowaniem karboplatyny, topotekanu i melfalanu w leczeniu zaawansowanego stadium retinoblastoma

Retrospektywne badanie w oparciu o analizę 26 oczu (25 pacjentów), u których w latach 2006–2011 zastosowano terapię trzylekową SIAC. U większości pacjentów (17; 68%) włączonych do badania wystąpiła wznowa choroby po wcześniejszej chemioterapii dożylnej z naświetlaniem lub bez naświetlania. Średni okres obserwacji wynosił 14 miesięcy i wahał się od 1 do 43 miesięcy. Wszyscy pacjenci żyją i u żadnego z nich nie stwierdzono zmian przerzutowych. Terapia trzylekowa karboplatyną, topotekanem  i melfalanem jest skuteczną metodą umożliwiającą utrzymanie gałki ocznej w sytuacjach niepowodzenia dożylnej chemioterapii retinoblastoma i/lub  pojedynczej bądź podwójnej terapii składnikami SIAC. W badanej grupie w 23 z 26 przypadków uniknięto obustronnej enukleacji oraz radioterapii promieniowaniem zewnętrznym, utrzymując funkcjonalny zapis w ERG.

Źródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1300–1303. 

8. Metoda szybkiego usuwania fragmentu soczewki własnej przemieszczonego do komory ciała szklistego podczas zabiegu zaćmy przez cięcie twardówkowo-rogówkowe

Celem badania było zastosowanie nowej metody usuwania przemieszczonego do komory ciała szklistego fragmentu soczewki własnej podczas powikłanego zabiegu fakoemulsyfikacji. Usuwane fragmenty były mniejsze niż ¼ jądra soczewki. Procedurę wykonano u sześciu pacjentów. Końcówkę do witrektomii przedniej oraz światłowód (27 gauge) wprowadzono do gałki ocznej przez cięcie wykonane podczas zabiegu zaćmy. „Koszyczek” (fragmatome) z kolejnym światłowodem wykorzystano do uchwycenia fragmentu soczewki leżącej na siatkówce i jej przeniesienia do komory przedniej, gdzie została podzielona na mniejsze części i usunięta. Wykonana procedura umożliwia usunięcie przemieszczonego fragmentu soczewki przy wykorzystaniu cięcia wykonanego podczas usuwania zaćmy bez konieczności tworzenia 3 kolejnych portów i stosowania całego zestawu narzędzi wymaganych przy witrektomii tylnej.

Źródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1058–1062

9. Czy metody pomiaru otworu plamki w przedoperacyjnym badaniu OCT umożliwiają przewidywanie anatomicznego i funkcjonalnego efektu zabiegu?

Retrospektywne badanie wykonano na podstawie analizy przed- i pooperacyjnych badań OCT 50 pacjentów poddanych witrektomii z powodu otworu plamki. Analizując skany wykonane przed zabiegiem, autorzy wykonali pomiary wewnętrznej średnicy otworu, najmniejszej liniowej średnicy otworu, a także średnicy przy podstawie i wysokości otworu plamki. Uzyskane pomiary wykorzystano do obliczenia wskaźnika otworu plamkowego oraz wskaźnika trakcyjnego. Zastosowana analiza regresji wykazała, że zarówno średnica otworu przy podstawie, jak i wewnętrzna średnica otworu plamki oraz średnica minimalna korelują z anatomicznym, a przede wszystkim funkcjonalnym sukcesem zabiegu. Analiza statystyczna uzyskanych wskaźników nie wniosła dodatkowych danych umożliwiających przewidywanie efektu zabiegu. Parametrem najsilniej korelującym z sukcesem witrektomii okazała się przypodstawna średnica otworu plamki, która jest łatwa do zmierzenia na rutynowo wykonywanych skanach OCT.

Żródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1003–1007

10. Metoda szybkiego usuwania fragmentu soczewki własnej przemieszczonego do komory ciała szklistego podczas zabiegu zaćmy przez cięcie twardówkowo-rogówkowe

Celem badania było zastosowanie nowej metody usuwania przemieszczonego do komory ciała szklistego fragmentu soczewki własnej podczas powikłanego zabiegu fakoemulsyfikacji. Usuwane fragmenty były mniejsze niż ¼ jądra soczewki. Procedurę wykonano u sześciu pacjentów. Końcówkę do witrektomii przedniej oraz światłowód (27 gauge) wprowadzono do gałki ocznej przez cięcie wykonane podczas zabiegu zaćmy. „Koszyczek” (fragmatome) z kolejnym światłowodem wykorzystano do uchwycenia fragmentu soczewki leżącej na siatkówce i jej przeniesienia do komory przedniej, gdzie została podzielona na mniejsze części i usunięta. Wykonana procedura umożliwia usunięcie przemieszczonego fragmentu soczewki przy wykorzystaniu cięcia wykonanego podczas usuwania zaćmy bez konieczności tworzenia 3 kolejnych portów i stosowania całego zestawu narzędzi wymaganych przy witrektomii tylnej.

Źródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1058–1062

11. Czy metody pomiaru otworu plamki w przedoperacyjnym badaniu OCT umożliwiają przewidywanie anatomicznego i funkcjonalnego efektu zabiegu?

Retrospektywne badanie wykonano na podstawie analizy przed- i pooperacyjnych badań OCT 50 pacjentów poddanych witrektomii z powodu otworu plamki. Analizując skany wykonane przed zabiegiem, autorzy wykonali pomiary wewnętrznej średnicy otworu, najmniejszej liniowej średnicy otworu, a także średnicy przy podstawie i wysokości otworu plamki. Uzyskane pomiary wykorzystano do obliczenia wskaźnika otworu plamkowego oraz wskaźnika trakcyjnego. Zastosowana analiza regresji wykazała, że zarówno średnica otworu przy podstawie, jak i wewnętrzna średnica otworu plamki oraz średnica minimalna korelują z anatomicznym, a przede wszystkim funkcjonalnym sukcesem zabiegu. Analiza statystyczna uzyskanych wskaźników nie wniosła dodatkowych danych umożliwiających przewidywanie efektu zabiegu. Parametrem najsilniej korelującym z sukcesem witrektomii okazała się przypodstawna średnica otworu plamki, która jest łatwa do zmierzenia na rutynowo wykonywanych skanach OCT.

Żródło: Br J Ophthalmol 2012; 96: 1003–1007

„Przegląd Okulistyczny” 2012, nr 5 (49)