Przegląd Okulistyczny Nr 3/2023

SZTUCZNA INTELIGENCJA W OKULISTYCE 2023

Sprawozdanie pokongresowe

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Grzybowski Instytut Okulistycznych Badań Naukowych Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki, Poznań

W dniu 23 czerwca odbyła się konferencja pt. „Sztuczna inteligencja w okulistyce 2023” zorganizowana przez Fundację Wspierania Rozwoju Okulistyki, Katedrę Okulistyki

UWM oraz Międzynarodowe Towarzystwo Sztucznej inteligencji w okulistyce dzięki grantowi udzielonemu przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach programu „Doskonała Nauka”.

Konferencja składała się z czterech sesji, dwie przedstawiały najnowsze osiągnięcia naukowe ze świata, a dwie – najnowsze osiągnięcia naukowe z Polski. W całej konferencji wzięło udział 12 wykładowców. Szczegółowy program i sylwetki wykładowców zaprezentowano na stronie https://aiinophthalmology.com/, a wykłady zostały po konferencji umieszczone na specjalnym kanale na YouTube.

Poniżej przedstawione zostanie streszczenie najważniejszych wykładów.

SIATKÓWKA JAKO OKNO, W KTÓRYM MOŻNA ZOBACZYĆ RYZYKO CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA (CVD)

Prof. Ryo Kawasaki, MD, PhD

Department of Social Medicine, Osaka University

Wstęp: Objawy naczyniowe siatkówki służą jako wskaźniki uszkodzeń narządów końcowych i są przejawem ryzyka sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń metabolicznych, takich jak nadciśnienie czy cukrzyca. Wśród nich szczególnie widoczne są objawy skrzyżowania tętniczożylnego (A-V), odzwierciedlające przewlekłe nadciśnienie i stwardnienie tętnic. Chociaż objawy te wiążą się z ryzykiem sercowo-naczyniowym, ich wykorzystanie w warunkach klinicznych lub badaniach przesiewowych jest ograniczone ze względu na złożoność spójnej klasyfikacji. Najnowsze osiągnięcia technologiczne, takie jak głębokie uczenie się, zrewolucjonizowały tę dziedzinę. Wykład podzielony jest na dwie części skupiające się na ocenie nasilenia objawów skrzyżowania AV oraz ocenie profilu ryzyka chorób układu krążenia (CVD).

Czytaj więcej>>>

Sztuczna inteligencja w okulistyce.

Guru okulistycznej sztucznej inteligencji – Prof. Andrzej Grzybowski, Prof. Linda Zangwill, Prof. Michael F. Chiang, Prof. Damien Gatinel, Dr. Paisan Ruamviboonsuk i Prof. Michael D. Abràmoff – zastanawiają się, gdzie i jak technologia może pomóc w zapewnieniu najwyższej jakości diagnostyki chorób oczu.

Zagrożenia i potencjalne problemy urządzeń medycznych AI

Andrzej Grzybowski, profesor okulistyki i kierownik Katedry Okulistyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz kierownik Instytutu Badań Okulistycznych Fundacji Wspierania Rozwoju Okulistyki w Poznaniu

Ostatnio zaobserwowaliśmy znaczny rozwój wielu technologii i aplikacji związanych ze sztuczną inteligencją (AI, artificial intelligence), a obietnice sztucznej inteligencji w opiece zdrowotnej są bardzo entuzjastyczne. Obejmują one m.in. poprawę wyników leczenia pacjentów, ułatwienie pracy zespołów medycznych, a także obniżenie kosztów dzięki unikaniu błędów i niepotrzebnych procedur. Wkroczyliśmy w czwartą fazę rewolucji przemysłowej, a sztuczna inteligencja jest jej najważniejszym elementem. Ambitne oczekiwania wobec sztucznej inteligencji w opiece zdrowotnej obejmują osiąganie lepszych wyników wśród lekarzy, pomoc w diagnozowaniu tego, czego obecnie nie da się zdiagnozować, pomoc w leczeniu tego, co obecnie nieuleczalne, przewidywanie nieprzewidywalnego i klasyfikowanie tego, co niesklasyfikowane. Sztuczna inteligencja może pomóc zachować relację lekarz-pacjent i przenieść ją z obecnej „płytkiej medycyny” w „głęboką medycynę” opartą na głębokiej empatii i relacji lekarz-pacjent. Obecnie średni czas wizyty w przychodni w USA dla ustalonego pacjenta wynosi 7 minut, a dla nowego pacjenta – 12 minut, a w wielu krajach azjatyckich wynosi on do 2 minut na pacjenta. Co gorsza, część tego czasu trzeba poświęcić na wypełnienie elektronicznej dokumentacji medycznej.

Czytaj więcej>>>

Aktualne postępowanie terapeutyczne

Prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło

Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Lek. Michał Kościowski

Katedra i Klinika Okulistyki Uniwerstytetu Medycznego we Wrocławiu

AKTUALNE POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE U PACJENTÓW Z WCZESNĄ POSTACIĄ RETINOPATII CUKRZYCOWEJ I CHOROBAMI TOWARZYSZĄCYMI

Current therapeutic management in patients with early-stage diabetic retinopathy and associated diseases

Streszczenie

Retinopatia cukrzycowa jest jedną z najczęstszych przyczyn nieodwracalnej ślepoty u osób dorosłych w krajach wysoko rozwiniętych. Na częstość występowania tejretinopatii największy wpływ ma czas trwania niewyrównanego poziomu glikemii we krwi. Na przestrzeni 20 latu większości chorych na cukrzycę typu 1 oraz u ok. 60% osób z cukrzycą typu 2 uwidaczniają się cechy retinopatii. Istnieje wiele metod leczenia, które w znacznym stopniu pozwalają uchronić lub znacząco opóźnić progresretinopatii cukrzycowej, jak też całkowitej utraty wzrokuu pacjentów chorych na cukrzycę. Retinopatia cukrzycowa powoduje uszkodzenie naczyń siatkówki na bardzo wczesnych etapach choroby. PolskieTowarzystwo Okulistyczne rekomenduje stosowanie sulodeksydujakoterapii uzupełniającej, ponieważ substancja ta ma działanie przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Poprzez ochronne działanie na naczynia siatkówki może zatrzymać lub odwracać wczesne procesy chorobowe.

Słowa kluczowe: retinopatia cukrzycowa, sulodeksyd

Abstract

Diabetic retinopathy is one of the most common causes of irreversible blindness in adults indeveloped countries.The prevalence of this retinopathy is most influenced bythe duration of unbalanced blood glucose levels. Mostpeople with type 1 diabetes and approximately 60% ofpeople with type 2 diabetes develop features of retin-opathy during 20 years of illness. There are many treat-ments available that can greatly prevent or significantlydelay the progression of diabetic retinopathy as well ascomplete blindness in patients with diabetes. Diabeticretinopathy causes damage to the vessels of the retinain the very early stages of the disease. The Polish Oph-thalmological Society recommends the use of Sulodex-ide as a complementary therapy, because this substancehas anti-inflammatory and anticoagulant properties. Byprotectingthevesselsoftheretina,itcanstoporreverseearly disease processes.

Keywords: diabetic retinopathy, sulodexide

Czytaj więcej>>>

Współczesne metody hamowania progresji krótkowzroczności

WSPÓŁCZESNE METODY HAMOWANIA PROGRESJI KRÓTKOWZROCZNOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY

Current methods used for the prevention of myopia progression in children and young adults

Lek. Adrianna Szczecińska

Oddział Okulistyczny, Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie
Kierownik: dr n. med. Małgorzata Woś

Streszczenie

Obecnie szacuje się, że do 2050 r. ok. 50% populacji może być dotknięta krótkowzrocznością, która już w dzisiejszych czasach jest najczęstszą przyczyną obniżenia ostrości wzroku. Pandemia COVID-19, przez którą większość czasu spędza się w domu, może spowodować, iż odsetek osób z krótkowzrocznością będzie jeszcze większy. Należy zatem podjąć działania, aby zmniejszyć skalę problemu wszelkimi dostępnymi sposobami.

Słowa kluczowe: krótkowzroczność u dzieci i młodzieży, COVID-19

Abstract

Nowadays, the worldwide prevalence of myopia is estimated to increase to a level of circa 50% of the world population by 2050. The COVID-19 pandemic, which forced humanity to spend most of the time at home, may cause even more people to suffer from myopia in the future. In that case specialists (doctors and optometrists), should try to decrease the magnitude of this problem in every possible way.

Key words: myopia in children and young adults, COVID-19 pandemic

czytaj więcej>>>

Glejaki nerwu wzrokowego

GLEJAKI NERWU WZROKOWEGO – OBJAWY I WSPÓŁCZESNE METODY LECZENIA

Optic nerve gliomas – symptoms and current treatment

Lek. Kinga Król-Jarosz

Klinika Okulistyki Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie

Kierownik specjalizacji: dr n. med. Joanna Deryło

Streszczenie

Glejaki nerwu wzrokowego to nowotwory o niskim stopniu złośliwości, zaliczane do najczęstszych guzów nerwu wzrokowego. Stwierdzane są najczęściej w pierwszej dekadzie życia i występują jako formy izolowane lub mogą być związane z nerwiakowłókniakowatością typu 1 (NF-1). Postępowanie w przypadku tych nowotworów zmieniło się znacząco w ciągu ostatnich kilku lat i obejmuje: obserwację, leczenie operacyjne, chemioterapię lub radioterapię. Klinicyści powinni zdawać sobie sprawę z dostępnych opcji, aby określić, które z nich będą najbardziej odpowiednie dla ich pacjenta.

Summary

Optic nerve gliomas are low-grade neoplasms that are the most common optic nerve tumors. These tumors occur preferentially during the first decade of life and can either be sporadic or associated with neurofibromatosis type one. The management of optic nerve gliomas has changed significantly over the past few years and includes observation, surgery, chemotherapy and radiation. Clinicians should be aware of the available options to determine which may be best suited for their patient.

Czytaj więcej>>>

COVID-19 – objawy nietypowe i „dziwne”

Lek. Magdalena Grzesiak
Oddział Okulistyki, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. NMP w Częstochowie
Kierownik: dr n. med. Olga Domańska

Streszczenie

COVID-19 jest chorobą epidemiczną, spowodowaną pojawieniem się w grudniu 2019 r. nowego koronawirusa SARS-CoV-2. Jest to siódmy znany koronawirus, mający pojedynczą nić o dodatniej polaryzacji ssRNA(+). Według WHO symptomy COVID-19 obejmują przede wszystkim: gorączkę, suchy kaszel, ból głowy, utratę węchu, smaku, ból oczu, światłowstręt, a także mniej powszechne objawy, jak drażliwość, zaburzenia snu, ostra niewydolność nerek. Wirus może rozprzestrzeniać się nie tylko drogą kropelkową, ale również poprzez łzy (u chorych z tym objawem wyizolowano cząstki wirusa z łez).

Należy podkreślić, jak ważne są dokładny wywiad z pacjentem, badanie fizykalne oraz zlecenie podstawowych badań, ponieważ najwięcej przypadków COVID-19 jest wykrywanych właśnie ze względu na objawy, które są nietypowe i „dziwne”.

Słowa kluczowe: wirus, objawy choroby, gorączka, zapalenie spojówek, śródbłonek naczyń

Czytaj więcej>>>

Covid 19 cz. 2

Lek. Michał Karaszewski

Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Zalecenia Amerykańskiej Akademii Okulistyki (AAO) w zakresie operacji okulistycznych

Wprowadzenie

W numerze 2/2020 Przeglądu Okulistycznego przedstawiliśmy Państwu istotne dla praktyki okulistycznej zalecenia opracowane przez CDC oraz WHO w odpowiedzi na wybuch pandemii COVID-19, opublikowane przez Amerykańską Akademię Okulistyki (AAO – American Academy of Opthalmology). Głównym autorem strony internetowej jest James Chodosh, MD, MPH, przy pomocy Gary’ego N. Hollanda, MD i Stevena Yeha, MD.

W międzyczasie zasoby wzbogacono o specjalne uwagi dotyczące operacji okulistycznych.

Ogólne uwagi i zalecenia

Noszenie maski chirurgicznej przez osobę zakażoną zdecydowanie zmniejsza transmisję wirusów oddechowych, w tym wirusa SARS-CoV-2. Maski chirurgiczne powinny być zakładane u każdego pacjenta przed każdą procedurą okulistyczną, aby zapobiegać bezobjawowej transmisji na chirurga i pozostały personel. W przypadku procedur wielonakładowych, gdy zapotrzebowanie na maski dla pacjentów przekracza ich dostępność, dopuszczalną alternatywę stanowi zakładanie przez pacjentów masek produkcji chałupniczej (ale nie masek z zaworem oddechowym). Miejscowy jodopowidon jest skuteczny wobec koronawirusów i powinien być stosowany do przygotowania chirurgicznego. Można powtarzać jego aplikację, ale nie powinno się stosować jodopowidonu w obecności nacięcia penetrującego, jak podczas operacji wewnątrzgałkowych.

Standardowe chirurgiczne środki ochrony indywidualnej, w tym maska chirurgiczna, w większości przypadków stanowią wystarczające zabezpieczenie chirurga. W miarę możliwości powinno się stosować ochronę oczu. Należy pamiętać, że niekiedy ochrona oczu bywa kłopotliwa lub może utrudniać bezpieczne przeprowadzenie zabiegu. W takich przypadkach ściśle przylegające okulary ochronne mogą umożliwić nieprzerwaną ochronę oczu. Po założeniu lup chirurgicznych lub wziernika pośredniego można założyć sterylną osłonę twarzy. Chirurg może wybrać maskę N95, gdy jest to wyraźnie wskazane ze względu na stan pacjenta, częstość występowania COVID-19 w jego otoczeniu i/lub rodzaj planowanej operacji (patrz poniżej). W wielu przypadkach wybór maski (np. N95 vs maska chirurgiczna) będzie podyktowany protokołami obowiązującymi w danej placówce.

Znaczenie i interpretacja badań u pacjentów przed zabiegami chirurgicznymi

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Covid 19

Wybrane wytyczne opracowane przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób i Światową Organizację Zdrowia

 Tłumaczenie i opracowanie:

  lek. med. Michał Karaszewski

  Wydział Nauk o Zdrowiu UM we Wrocławiu

  Poradnia Okulistyczna NZOZ "Przychodnia Kosmonautów"

Amerykańska Akademia Okulistyki (AAO – American Academy of Opthalmology) dzieli się ważnymi, specyficznymi dla okulistyki informacjami, dotyczącymi nowego koronawirusa, zwanego koronawirusem 2, powodującego zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS-CoV-2), który był wcześniej znany pod tymczasową nazwą 2019-nCoV. Wysoce zakaźny wirus może powodować ciężką chorobę dróg oddechowych znaną jako COVID-19.

Głównym autorem tej strony jest James Chodosh, MD, MPH, przy pomocy Gary’ego N. Holandii, MD i Stevena Yeh, MD.

Co trzeba wiedzieć

• Liczne doniesienia wskazują, że wirus może powodować zapalenie spojówek i być transmitowany przez kontakt aerozolu ze spojówką.

• Pacjenci, którzy zgłaszają się do okulisty z powodu zapalenia spojówek, mający również gorączkę i objawy oddechowe, w tym kaszel i duszność, i którzy niedawno podróżowali za granicę, szczególnie w obszary o znanych ogniskach epidemii (Chiny, Iran, Włochy, Japonia i Korea Południowa), lub mający w rodzinie osoby, które niedawno wróciły z jednego z tych krajów, mogą stanowić przypadki COVID-19.

• Akademia i urzędnicy federalni zalecają ochronę jamy ustnej, nosa i oczu, podczas opieki nad osobami potencjalnie zakażonymi wirusem SARS-CoV-2.

• Wirus, który powoduje COVID-19, jest z wysokim prawdopodobieństwem wrażliwy na te same środki dezynfekcyjne na bazie alkoholu i wybielaczy, które okuliści powszechnie używają do dezynfekcji narzędzi okulistycznych oraz mebli gabinetowych. Aby zapobiec transmisji SARS-CoV-2, zaleca się stosowanie przed każdym kontaktem z pacjentem i po nim tych samych metod dezynfekcji, które dotychczas stosowano w zapobieganiu gabinetowemu rozprzestrzenianiu się innych patogenów wirusowych.
  
  CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Przeciwwskazania okulistyczne do wybranych badań i terapii medycznych

Lek. Med. Anita Brona

Klinika Okulistyki  Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu

Spirometria

Spirometria jest badaniem szeroko dostępnym i coraz częściej stosowanym. Pomaga w wykryciu, monitorowaniu i ocenie leczenia chorób układu oddechowego. W codziennej praktyce okulista spotyka się z pytaniami lekarzy rodzinnych i pulmonologów o ocenę przeciwwskazań okulistycznych do przeprowadzenia spirometrii.

Wśród okulistycznych przeciwwskazań do spirometrii znajdują się: ostre odwarstwienie siatkówki oraz niedawna operacja okulistyczna. Tym, czego należy się obawiać w trakcie spirometrii, jest podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP – intraocular pressure), które spowodowałoby uszkodzenie w obrębie ran pooperacyjnych, naczyń czy nerwu wzrokowego. Teoretycznym mechanizmem wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego jest zmniejszenie powrotu żylnego [1]. Przeprowadzone badanie nad zmianą IOP w trakcie podnoszenia ciężarów sugeruje, że u pacjentów podczas podobnych manewrów oddechowych w trakcie spirometrii może dochodzić do klinicznie istotnych zwyżek w IOP [2].

Nie ma wystarczających danych ani badań naukowych jednoznacznie postulujących, jak długo po danej operacji okulistycznej powinno się wstrzymać od wykonania spirometrii. Większość zaleceń opiera się na opiniach eksperckich. Według wytycznych Canadian Thoracic Association (CTA) z 2013 r. eksperci sugerują, by odczekać 3–6 tyg. od operacji oka. W zaleceniach przedstawionych przez  Amerykańskie Towarzystwo Chorób Klatki Piersiowej (ATS – American Thoracic Society) oraz Europejskie Towarzystwo Oddechowe (ERS – European Respiratory Society) na liście przeciwwskazań jest operacja okulistyczna w ciągu ostatniego tygodnia [3]. Hiszpańskie Towarzystwo Pulmonologii i Torakochirurgii (SEPAR – Sociedad Española de Neumología y Cirugía Torácica) sugeruje za to odczekać: 2 tygodnie – w przypadku okuloplastyki, 2 miesiące – witrektomii lub zabiegu przeciwjaskrowego, 3 miesiące – operacji odcinka przedniego (zaćmy lub keratotomii) [4].

czytaj więcej