Artykuł

Szanowni Państwo!

Polecamy aktualny numer Przeglądu Okulistycznego

Nr 1/2024

Zapraszamy do prenumeraty na 2024r.

Cena: 139 zł (w tym VAT i wysyłka)

Szczegóły w zakładce Prenumerata

do pobrania: PO_1-2024_small.pdf

Przegląd Okulistyczny Nr 3/2023

OCENA WPŁYWU KROPLI Z CYTYKOLINĄ, WIT. B₁₂ I KWASEM HIALURONOWYM NA OKULISTYCZNE PARAMETRY FUNKCJONALNE I STRUKTURALNE U PACJENTÓW Z CUKRZYCĄ

Evaluation of the effects of drops with citicoline, vit. B₁₂and hyaluronic acid on ophthalmic functional and structural parameters in diabetic patients

Artykuł

Dr n. med. Małgorzata Mulak

Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Kierownik: prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło

Streszczenie

Cukrzyca, uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za najczęstszą niezakaźną epidemię na świecie, powoduje u chorych zmiany wielonarządowe, w tym dotyczące układu wzrokowego. Najczęściej obserwuje się retinopatię cukrzycową. Może ona prowadzić do znacznego upośledzenia widzenia, dlatego oprócz kontroli glikemii oraz odpowiedniego trybu życia ważna jest prewencja okulistyczna. W pracy przedstawiono wpływ miejscowego stosowania kropli Retinacit Omk2, zawierających cytykolinę, wit. B₁₂ oraz kwas hialuronowy, na ostrość wzroku, parametry filmu łzowego oraz wrażliwość na kontrast u pacjentów z cukrzycową retinopatią nieproliferacyjną.

Słowa kluczowe: cukrzyca, retinopatia cukrzycowa, cytykolina, kwas hialuronowy, wit. B12

Abstract

Diabetes mellitus is recognized by the WHO as the most common non-infectious epidemic in the world, causing multi-organ changes, including the visual system. Diabetic retinopathy is most commonly observed. It can cause significant visual impairment, so in addition to glycaemia control and an appropriate lifestyle, ophthalmic prevention is important. This study presents the effect of topical application of Retinacit Omk2 drops containing citicoline, vit. B₁₂ and hyaluronic acid on visual acuity, tear film parameters and contrast sensitivity in patients with non-proliferative diabetic retinopathy.

Key words: diabetes, diabetic retinopathy, citicoline, hyaluronic acid, vit. B12

czytaj więcej>>>

Przegląd Okulistyczny nr 2 2023: Okulistyczne wskazania do blefaroplastyki powiek górnych

Lek. Karol Nienartowicz

Klinika Okulistyczna Vita-Med Sp. z o.o. w Głogowie Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. Józefa Strusia z Zakładem Opiekuńczo Leczniczym SPZOZ w Poznaniu

Klinika Okulistyki Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu

OKULISTYCZNE WSKAZANIA DO BLEFAROPLASTYKI POWIEK GÓRNYCH

Blepharoplasty of upper eyelid syndrome ocular recommendations

Streszczenie

Blefaroplastyka powiek górnych to w powszechnym rozumieniu zabieg medycyny estetycznej – poprawiający wygląd. Istnieje jednak grupa wskazań okulistycznych, o typowo medycznym podłożu, kwalifikująca pacjenta do przeprowadzenia takiego zabiegu. Do zwiotczenia skóry powiek górnych (dermatochalasis) dochodzi w wyniku zmian inwolucyjnych, związanych z wiekiem, którym często towarzyszy zespół wiotkich powiek (FES) oraz tworzenie kępek żółtych (xanthelasma). Leczenie tego stanu polega na zabiegu chirurgicznym, który powinien być odpowiednio zaplanowany i precyzyjnie przeprowadzony, by efekt wizualny był jak najlepszy. Ważne jest też odpowiednie przygotowanie pacjenta, polegające na omówieniu całości procesu leczniczego, zwłaszcza powikłań śródoperacyjnych, w tym występujących dosyć często wzmożonych krwawień. Do okulistycznych wskazań do blefaroplastyki należą ograniczenia pola widzenia związane z nawisem wiotkiej skóry, które mogą być mocno nasilone, do zaburzeń widzenia centralnego włącznie. Nadmiar skóry może także utrudniać przeprowadzenie diagnostyki i leczenia chirurgicznego w obrębie gałki ocznej. Fałdy wiotkiej skóry są dobrym siedliskiem dla drobnoustrojów, które mogą powodować pooperacyjne stany zapalne. Coraz częściej postępowanie chirurgiczne dotyczące oka zaczyna się od uregulowania zmian powiekowych.

Słowa kluczowe: powieki, zwiotczenie skóry powiek, blefaroplastyka, leczenie chirurgiczne powiek, zapalenia powiek, efekt wizualny po blefaroplastyce

czytaj więcej>>>

Polacy na arenie międzynarodowej w okulistyce

Prof. Andrzej Grzybowski

Polacy na arenie międzynarodowej w okulistyce

Prof. Andrzej Grzybowski został uhonorowany wyjątkowym wyróżnieniem na liście TOP100 najbardziej wpływowych i inspirujących specjalistów w dziedzinie Okulistyki na rok 2023 według prestiżowego zestawienia The Ophthalmologist Power List.

https://powerlist.theophthalmologist.com/

Prof. A. Grzybowski - jako pierwszy Polak został wybrany na stanowisko Prezydenta-Elekta EVER (European Vision & Eye Research Association) na kadencję 2022-2023.

EVER  skupia ponad 850 członków z 48 krajów świata, reprezentowanych przez 11 sekcji naukowych, stanowiąc tym samym wiodące okulistyczne stowarzyszenie badawcze w Europie, które obejmuje wszystkie obszary okulistyki i nauk o widzeniu.

https://www.everassociation.org/node/10?fbclid=IwAR1HJF14zTY1VzEjW3Q6VcM3GIYzNoRiPRUHg8uExXWBr-I6IdEX6_idqeI

Przegląd Okulistyczny nr 2/2023: Rola badania dna oka w jaskrze młodzieńczej otwartego kąta autor: prof. Janusz Czajkowski

ROLA BADANIA DNA OKA W JASKRZE MŁODZIEŃCZEJ OTWARTEGO KĄTA

Prof. dr hab. n. med. Janusz Czajkowski

Rada Naukowa Vision Express.

Em. profesor Kliniki Okulistycznej WAM w Łodzi

Jaskra to choroba cywilizacyjna i jedno ze schorzeń stanowiących poważne zagrożenie dla wzroku. Definiowana jest jako wieloczynnikowa, postępująca neuropatia wzrokowa, przebiegająca z nabytą redukcją liczby komórek zwojowych siatkówki, ze zmianami w warstwie włókien nerwowych i z charakterystycznym zanikiem nerwu wzrokowego, który ma swoje odbicie w ubytkach pola widzenia (definicja autora, 2010).

Jaskra młodzieńcza otwartego kąta (JMłOK), jako rodzaj jaskry pierwotnej otwartego kąta (JPOK), stanowi wg ostatnich danych około 1,5–2,0% wszystkich przypadków jaskry, a w krajach rozwiniętych rozpoznawana jest u 3,5% populacji do 35. r.ż.

Istnieje silny związek JMłOK z krótkowzrocznością (> 40%), szczególnie z krótkowzrocznością średnią i wysoką, które są głównymi, miejscowymi czynnikami ryzyka rozwoju tej choroby. JMłOK, z powodu nieco odmiennej fizjologii oka dziecięcego, wymaga szczególnego podejścia lekarskiego i nierzadko dłuższego czasu obserwacji przed ostatecznym ustaleniem rozpoznania. Wprawdzie w schorzeniu tym podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, ale jaskrę młodzieńczą otwartego kąta określa przede wszystkim obraz dna oka, a nie tylko wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego. Rozpoznanie i monitorowanie przebiegu choroby wiąże się z wielokrotnymi badaniami kontrolnymi, co nie do końca jest akceptowane przez młodą osobę i jej rodzinę

czytaj więcej>>>

Przegląd Okulistyczny nr 2/2023: 34th meeting of the German Retinal Society (RG) in Lübeck 2022 and outlook to the 35th meeting in Würzburg, June 30th and July 1st

Dr. Udo Hennighausen

Specjalista z zakresu okulistyki

Hamburg

Redakcja Przeglądu Okulistycznego dziękuje Dr med. Udo Henninghausen za merytoryczne sprawozdanie z konferencji German Retina Society w Lubece.

34th meeting of the German Retinal Society (RG) in Lübeck 2022 and outlook to the 35th meeting in Würzburg, June 30th and July 1st

Dr. Udo Hennighausen

Specjalista z zakresu okulistyki

Hamburg

Last year the 34th annual meeting of the German Retina Society (RG) was held at Lübeck/ Germany, July 1st and 2nd, President was Prof. Salvatore Grisanti, director ot the  University Eye Clinc Lübeck. Sympathy was dedicated to Ukraine, seized by  the war of Russia aginst Ukraine. The meeting offered a new concept: On the first day presentations concerning basic science were given in a special session, parallel to the main session, especially with the aim to give time for young investigators. The foto-competition „Art meets Retina“  photos of the retina were presented as art. In  „Retina meets Cinema“ movies of retinal surgery or showing the „life“  in the operating theater were presented. Two awards for scientific research work were given.

A video message   of Dr. Dr. Andrii Ruban, president oft he Ukrainian Vitreoretinal Society (UVRS), was presented in the main session. After this video message Ruban reported onlie-life about the actual challenge caused by the cruelity of the war and pointed out the humanitarian importance of ophthalmology for the society (Abb. 1). At the beginning of the war the University Eye Clinic Gießen had started to support the UVRS with medical devices, especially concerning retinal surgery (see below).

czytaj więcej>>>

Przegląd Okulistyczny nr 2/2023: Objawy okulistyczne w atopowym zapaleniu skóry

Lek. Beata Szczepkowicz

Kliniczny Oddział Okulistyczny

4. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką we Wrocławiu

OBJAWY OKULISTYCZNE W ATOPOWYM ZAPALENIU SKÓRY

Ocular manifestations in atopic dermatitis

Streszczenie

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to zapalna, przewlekła choroba skóry, tzw. dermatoza. Jej wystąpienie zależy od wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych, głównie alergenów. Najczęściej rozwija się w dzieciństwie. Może ustąpić z wiekiem lub nawet trwać przez całe życie. Często współistnieje z zaburzeniami okulistycznymi.

Atopowe zapalenie rogówki i spojówki (AKC) to poważne stany, które mogą prowadzić do znacznej utraty ostrości wzroku, również z powodu dodatkowych powikłań. Najczęstsze powikłania okulistyczne u pacjentów z AKC są związane z dużą częstością występowania zaćmy, wyższym niż normalnie wskaźnikiem odwarstwienia siatkówki, stożka rogówki i infekcji opryszczki rogówki. Również wysoka częstość występowania bakteryjnego zapalenia powiek prowadzi do dysfunkcji filmu łzowego i ciężkiego zapalenia rogówki i spojówki, które może nasilać objawy i oznaki alergii.

Słowa kluczowe: atopowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie spojówek i rogówki, powikłania okulistyczne atopowego zapalenia skóry

czytaj więcej>>>

Nr. 1 PO 2023 Objawy okulistyczne przedniego odcinka i aparatu ochronnego oka w przebiegu zakażenia wirusem HIV

Nr. 1 Przegląd Okulistyczny 2023

Objawy okulistyczne przedniego odcinka i aparatu ochronnego oka w przebiegu zakażenia wirusem HIV

Ophthalmic symptoms of the anterior segment and protective apparatus of the eye in the course of HIV infection

Lek. Anna Basista

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy

Streszczenie

Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV) należy do rodziny retrowirusów. Ma powinowactwo do komórek posiadających receptor CD4+. W przebiegu zakażenia wywołuje spadek liczby limfocytów CD4+ oraz charakterystyczne objawy. Wśród objawów okulistycznych występują: zakażenia oportunistyczne, nowotworowe, zmiany naczyniowe, zmiany związane z toksycznością leków. Wraz z wprowadzeniem terapii antyretrowirusowej (HAART) doszło do wydłużenia życia pacjentów, oraz wzrosła częstość występowania objawów z aparatu ochronnego oka i przedniego odcinka.

Słowa klucze: HIV, manifestacja wirusa HIV w przednim odcinku i aparacie ochronnym oka.

Summary

The human immunodeficiency virus (HIV) belongs to the family of retroviruses. It has an affinity for cells with a CD4+ receptor. In the course of infection, it causes a decrease in the number of CD4+ lymphocytes and characteristic symptoms. Ophthalmologic symptoms include: opportunistic infections, neoplastic infections, vascular changes, changes associated with drug toxicity. With the introduction of antiretroviral therapy (HAART), the life of patients has been extended, and the incidence of symptoms from the protective apparatus of the eye and the anterior segment has increased.

Key words: HIV, HIV manifestation in the anterior segment and protective apparatus of the eye.

Etiopatogeneza

Wirus HIV należy do rodziny retrowirusów, które mają powinowactwo do komórek posiadających receptor CD4+. Źródłem zakażenia jest osoba zakażona HIV. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z krwią, oraz innymi płynami ustrojowymi (kontakt seksualny, okołoporodowy droga wertykalna lub przez mleko matki). W diagnostyce wykorzystywane są testy serologiczne wyrywające przeciwciała i/ lub antygen p24 (ELISA i EIA), do potwierdzenia zakażenia służy test Western Blot lub RNA HIV.  Na świecie żyje około 37 700 000 osób z HIV/AIDS, w Polsce od początku epidemii zanotowano 28 980 zakażeń (dane od początku epidemii 1985r. do 31.08.2022r) w tym 6445 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 2164 zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz 4771 poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Ogółem odnotowano 3951 zachorowań na AIDS; 1.460 chorych zmarło.

Przebieg zakażenia

W wyniku zakażenia dochodzi do spadku limfocytów CD4+ oraz wystąpienia objawów klinicznych, które możemy podzielić na fazy: 1. Ostra choroba retrowirusowa: obraz zakażenia może przypominać mononukleozę zakaźną; często jest skąpoobjawowy 2. Stadium bezobjawowe: u osób nieleczonych lekami antyretrowirusowymi trwa od 1,5 roku do 15 lat. 3. Przewlekłe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych: występuje u dużego odsetka chorych w końcowym okresie stadium bezobjawowego 4. Stadium objawowe: zakażenia oportunistyczne w wyniku zmniejszenia liczby limfocytów CD4+ 5. Pełnoobjawowy AIDS: zmniejszenie liczby limfocytów T CD4+<200 komórek/ul lub rozwój jednej lub więcej chorób wskaźnikowych dla AIDS.

Objawy okulistyczne

W czasie prodromalnej serokonwersji u niewielkiej liczby pacjentów może rozwinąć się samoograniczające zapalenie spojówek. W późniejszej fazie zakażenia obserwowane mogą być: zmiany przedniego odcinka i aparatu ochronnego (zapalenie brzegów powiek, suche zapalenie rogówki i spojówki, mięsak Kaposiego, płaskonabłonkowa neoplazja powierzchni oka, półpasiec oczny, mięczak zakaźny, zwiększona zapadalność na zapalenia rogówki, zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej); zmiany w tylnym odcinku (neuropatia HIV, kryptokokowe zapalenie nerwu wzrokowego, mikroangiopatia siatkówkowa, zapalenie naczyniówki (choroiditis) i siatkówki spowodowane: kiłą, mykobakteriami, pneumocystoza, toksoplazmoza, CMV, HSV, VZV. Chłoniak wewnątrzgałkowy z komórek B. Kandydoza); zmiany w oczodole (chłoniak z komórek B, zapalenie podskórnej tkanki łącznej)

Omówienie wybranych objawów okulistycznych dotyczących aparatu ochronnego oka i przedniego odcinka w przebiegu zakażenia wirusem HIV/AIDS

W czasie po wprowadzeniu terapii antyretrowirusowej doszło do wzrostu częstości występowania objawów z odcinka przedniego oka i aparatu ochronnego co może wiązać się z dłuższym przeżyciem pacjentów. W badaniu prowadzony w Szpitalu Uniwersyteckim w Chiang Mai (luty 2014- październik 2015) statystycznie najczęściej występującymi objawami z przedniego odcinka oka i aparatu ochronnego były: suche zapalenie rogówki i spojówki, zapalenie brzegów powiek oraz zapalenie błony naczyniowej przedniego odcinka (występowały one niezależnie od czasu trwania zakażenia, terapii HAART, wieku, płci, zaburzeń przedniego odcinka).  Podobne badanie prowadzono w Szpitalu Uniwersyteckim Soonchunhyang (od sierpnia 2004 do kwietnia 2014). W tym badaniu również zanotowano częstsze występowanie zaburzeń w segmencie przednim niż w tylnym, dodatkowo zaobserwowano korelację między poziomem limfocytów CD4+ a objawami. U pacjentów z liczbą limfocytów CD4+  poniżej 200/ µL częściej dochodziło do zmian w tylnym odcinku. Objawy przedniego odcinka, aparatu ochronnego oka występowały natomiast częściej przy poziomie limfocytów CD4+ między 200 a 499/µL.

Suche zapalenie rogówki i spojówki (keratocojunctivitis sicca)

Suche zapalenie rogówki i spojówki wynika z niedoboru łez lub/i nadmiernego parowania. U osób zakażonych wirusem HIV ciężki zespół suchego oka może mieć podłoże autoimmunologiczne i być związanym z naciekiem limfocytarnym, zniszczeniem gruczołów łzowych. Objawy z jakimi zgłaszają się pacjenci to uczucie, suchości, piasku, pieczenia - nasilające się w czasie dnia. Występowanie śluzowej wydzieliny, zamazanego widzenia, zaczerwienienia, strupów na powiekach. Objawy przedmiotowe to tylne zapalenie brzegów powiek; objawy ze strony spojówki: zaczerwienienie, barwienie fluoresceiną i różem bengalski, rogowacenie, zwiotczenie spojówki. Film łzowy może zawierać cząsteczki i fragmenty tkanek, występuje niski menisk łez. Na rogówce mogą powstawać punktowe ubytki, filamenty, płytki śluzowe. Badania dodatkowe, które należy wykonać to badanie stabilność filmu łzowego (BUT), test Schrimera, klirens fluoresceiny, osmolarność łez, barwienie rogówki i cytologia impresyjna. Leczenie zależne jest od stopnia ciężkości oraz mechanizmu (nadmierne parowanie/niedobór łez) i polega na edukacji pacjenta, zmianie warunków środowiskowych i diety, wyborze kropli bez konserwantów, stosowania preparatów sztucznych łez, ciepłych okładów i higienie powiek. W cięższych stadiach należy rozważyć stosowanie leków przeciwzapalnych, tetracyklin, leków pobudzających wydzielanie łez, stosowaniu kropli z surowicy krwi, soczewek kontaktowych, okluzji punktów łzowych, leczenia chirurgicznego, stosowania ogólnych leków przeciwzapalnych.

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej (uveitis anterior)

U osób zakażonych wirusem HIV zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej może być związane z toksycznością leków stosowanych w terapii min. rifabutyna, cidofowir, a także infekcją (zakażenia oportunistyczne). Pacjenci z ostrym zapaleniem zgłaszają objawy takie jak: zaczerwienie, ból, światłowstręt, zamglenie widzenia. Natomiast w przewlekłym zapaleniu pacjenci mogą zgłaszać się dopiero w momencie powstania powikłań (rozwój może być ostry/powolny). Objawy: nastrzyk rzęskowy, zwężenie źrenicy, mogą być obecne zroszenia, osady, ropostek, komórki w cieczy wodnistej, wysięk włóknikowy, guzki tęczówki, zrosty tylne, zanik tęczówki, neowaskularyzacja tęczówki, podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, heterochromia tęczówki (ZBN typu Fuchsa). W związku z immunosupresją wywołaną zakażeniem wirusem HIV, wskazane jest wykonanie szerokiego panelu badań min. badania serologiczne w kierunku kiły, toksoplazmozy, ACE, CRP, OB, morfologia, Quantiferon, RTG klatki piersiowej. Badania narządu wzroku które mogą być pomocne to: USG B gałek ocznych, OCT, AF, FAF, ICG, UBM, punkcja cieczy wodnistej, biopsja ciała szklistego (diagnostyka tylnego odcinka), biopsja spojówki. Leczenie: leczenie celowane choroby układowej/zakażenia + leczenie zapalenia. Miejscowo stosuje się: steroidy (głównie 1%prednizolon, 0.1% deksametazon) w kroplach oraz podspojówkowo, okołogałkowo, wewnątrzgałkowo; cykloplegiki. Zastosowanie adrenaliny i atropiny może być pomocne w zrywaniu zrostów. Tkankowy aktywator plazminogenu można stosować w przypadku istnienia wysięku włóknikowego. W leczeniu ogólnym jeśli istnieje taka konieczność stosuje się steroidy, NLPZ, antymetabolity.

Mięsak Kaposiego (kaposi sarcoma)

Jest to nowotwór złośliwy śródbłonka naczyniowego. Zajmuje skórę, błony śluzowe, rzadziej węzły chłonne, narządy wewnętrzne. Patogeneza związana jest z zakażeniem herpesvirusem 8 (HHV-8). Mięsak Kaposiego zwykle występuje osób z obniżoną odpornością, w tym zaawansowanym stadium AIDS. . Jest najczęściej występującym nowotworem w populacji zakażonej wirusem HIV, zajęcie spojówki obserwuje się w w 7% przypadków. Obraz kliniczny przy lokalizacji ocznej: skóra powiek - guzek koloru różowego/czerwono-fioletowego/brązowego; oczodół – obrzęk powiek i spojówki; spojówki -  zmiana może być położona podspojówkowo, silnie unaczyniona, czerwona, rozlana/guzkowa, najczęściej lokalizuje się w załamku dolnym. Diagnostyka: rozpoznanie postaci skórnej opiera się zwykle na rozpoznaniu kliniczny (+ diagnostyka w kierunku HIV), w przypadkach wątpliwych wskazane jest potwierdzenie immunohistochemiczne. Leczenie: chirurgiczne wycięcie, krioterapia, radioterapia, czasami konieczna chemioterapia. Donoszono o skuteczności leczenia interferonem-alfa2b.

Płaskonabłonkowa neoplazja powierzchni oka (ocular surface squamous neoplasia – OSSN)

Jest to grupa zmian nabłonka spojówki i rogówki o różnym stopniu dysplazji. Do OSSN zalicza się: śródnabłonkową neoplazję spojówkową lub rogówkową (CIN), rak in situ, rak płaskokomórkowy (SCC). Czynnikiem ryzyka jest: ekspozycja na promieniowanie UV, dziedziczne mutacje genów kodujących enzymy odpowiedzialne za naprawę uszkodzonego DNA, ekspozycja na produkty naftowe, cyklosporyna, AIDS, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego szczególnie typem 16. OSSN w rejonach endemicznych jest często pierwszym objawem zakażenia HIV/AIDS, ma też często gwałtowny i agresywny przebieg. Wystąpienie OSSN u osób przed 50 rż powinno skłonić do wykonania badań serologicznych. Objawy: OSSN rozwija się zwykle w szparze powiek, najczęściej przy rąbku, zwykle jednostronnie. Może mieć postać unaczynionej galaretowatej masy, która może nachodzić na obwodową część rogówki, mieć wygląd leukoplakiczny z krętym przebiegiem naczyń. Diagnostyka: UBM, AS-OCT, biopsja i badanie histopatologiczne. Leczenie: chirurgiczne, krioterapia, brachyterapia, miejscowa chemioterapia.

Półpasiec oczny  (herpes zoster ophtalmicus, HZO)

Patogeneza: wirus ospy wietrznej i półpaśca (Varicella Zoster wirus, VZV) należy do pokswirusów. Po wywołaniu infekcji pierwotnej, pozostaje w latencji w zwojach czuciowych. U osób z obniżonym poziomem odporności może dojść reaktywacji zakażenia. Wystąpienie półpaśca u dzieci i młodych pacjentów powinno skłonić do szukania przyczyny upośledzenia odporności (w tym zakażenia wirusem HIV). Półpasiec oczny występuje najczęściej w 6-9 dekadzie życia. U pacjentów z AIDS przebieg choroby jest zwykle cięższy, a półpasiec może obejmować więcej niż jedną gałąź nerwu trójdzielnego jednocześnie. Objawy HZO: zmiany lokalizują się w obrębie dermatomu zaopatrywanego przez gałąź oczną nerwu trójdzielnego, początkowo występuje wysypka plamkowo- grudkowa, następnie pęcherzyki, później krosty. Pęcherzyki na powiekach mogą ulec wtórnemu nadkażeniu bakteryjnemu. Może również wystąpić bliznowacenie, utrata i nieprawidłowy wzrost rzęs, entropion, ektropion, zamknięcie punktów łzowych i kanalików. Zapaleniu skóry zwykle towarzyszy ból i zaburzenia czucia. Zajęcie oka występuje w 70% przypadków i może dotyczyć każdej tkanki oka (zmiany oczne mogą wystąpić również przy objęciu chorobą tylko gałęzi szczękowej nerwu trójdzielnego). Dla HZO charakterystyczne jest wystąpienie keratopatii neutroficznej i sektorowej atrofii tęczówki. W przebiegu HZO występuje zapalenie spojówek grudkowe i / lub brodawkowe. Przy zajęciu nabłonka rogówki obserwowane są pseudodendryty, które minimalnie barwią się fluoresceiną, różem bengalskim, nie mają bulwiastych zakończeń, przypominają uniesione śluzowe płytki, które u osób z AIDS przewlekle mogą być źródłem dodatnich wyników hodowli w kierunku VZV.  W przebiegu HZT może dojść do zajęcia głębszych warstw rogówki, oraz zapalenia przedniego naczyniówki, które przypominają zakażenie HSV, zapalenia nadtwardówki i twardówki  (guzkowe, sektorowe, rozlane), ogniskowego zapalenia naczyniówki, zapalenia naczyń siatkówki, odwarstwienia siatkówki, zapalenia tarczy nr II, pozagałkowego zapalenia nr II, zajęcia oczodołu i OUN. Leczenie powinno być włączone w ciągu 72h od początku choroby: famcyklowir 500mg 3xdziennie lub walacyklowir 1g 3xdziennie lub acyklowir 800mg 5xdziennie przez 7-10dni. U osób z ryzykiem uogólnienia choroby (immunosupresja) wskazane jest leczenie dożylne acyklowir (10mg/kg m.c. co 8h). Leki miejscowe przeciwwirusowe mogą być stosowane przy występowaniu śluzowych płytek oraz przewlekłych schorzeń nabłonka. W leczeniu zapalenia rogówki i błony naczyniowej wskazane są miejscowe kortykosteroidy i cykloplegiki. Stosowanie doustnych kortykosteroidów jest nieco kontrowersyjne, ale wykorzystywane w chorobie o ciężkim, średnim przebiegu, z powikłaniami neurologicznymi. Zmiany skórne powinny być leczone maścią antybiotykową oraz ciepłymi, wilgotnymi okładami. Neuralgia może być leczona miejscowo kremem z kapsaicyną, lub w przypadku dużego nasilenia ogólnie: amitryptylina, klomipramina, karbamazepina, gabapentyna, pegaptamid.

Mięczak zakaźny (molluscum contagiosum)

Wirus mięczaka zakaźnego należy do pokswirusów. Do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą, oraz wtórnie z ogniska zakażenia istniejącego w ustroju. Szczyt zachorowań przypada na 2-4 rż. Objawy występują na skórze, brzegach powiek, czasami spojówce w postaci jednego lub kilku bladawych, woskowych guzków z pępkowatym zagłębieniem, które mogą wydzielać serowata wydzielinę. Zmiany brzegu powieki mogą wydzielać wirusa do filmu łzowego, co wywołuje grudkowe zapalenie spojówek. Mogą wystąpić punktowe ubytki nabłonka, łuszczka rogówki. U osób z AIDS mogą występować rozległe mięczaki zarówno skóry powiek jak i twarzy. Leczenie: zmiany przeważnie goją się same zwłaszcza u dzieci, w pozostałych przypadkach może być konieczne: całkowite wycięcie, krioterapia, chemiczna ablacja, laser, nacięcie w części środkowej zmiany.

Chłoniak z komórek B spojówki 

Większość chłoniaków przydatków oka to chłoniaki wywodzące się z komórek B, należące do chłoniaków nieziarniczych (chłoniaki z tkanki MALT-najczęściej, chłoniaki grudkowe, chłoniaki z komórek płaszcza, chłoniaki rozlane z dużych komórek B). Lokalizacja w obrębie przydatków może być jedyną manifestacją, bądź jedną z wielu, dlatego zawsze należy wykonać diagnostykę ogólną (morfologia, ocena funkcji wątroby, badania obrazowe: klatki, jamy brzusznej, miednicy; biopsja szpiku). Chłoniak spojówki występuje u pacjentów powyżej 50 rż, oraz u osób z obniżoną odpornością. Obraz choroby: przesuwalna masa koloru łososiowego na spojówce, duża zmiana może powodować przesunięcie gałki ocznej, wytrzeszcz. W 20% występuje obustronnie. Diagnostyka: wycięcie chirurgiczne w przypadku małej zmiany, lub jeśli to nie możliwe biopsja wycinkowa celem ustalenia rozpoznania histopatologicznego, diagnostyka obrazowa oczodołu. Leczenie: wycięcie chirurgiczne, radioterapia. W przypadku choroby uogólnionej konieczna chemioterapia systemowa. Opisywano metody leczenia za pomocą interferonu alfa 2b, rituksimabu.

Podsumowanie

Wraz z wprowadzeniem skutecznej terapii antyretrowirusowej częściej możemy obserwować objawy z przedniego odcinka oka i aparatu ochronnego, co jest związane z dłuższym przeżyciem pacjentów. Niektóre z objawów są powszechne w populacji osób zdrowych, ale gdy występują u pacjentów zakażonych HIV mogą mieć nieco inny przebieg np. mieć większe nasilenie, występować wcześniej. Rozpoznanie niektórych z nich jak np. rozsianego mięczaka zakaźnego, półpaśca u młodej osoby powinno skłonić do poszukiwania przyczyny upośledzonej odporności. U pacjentów seropozytywnych zgłaszających się do okulisty warto poszukiwać najczęściej wstępujących objawów, które mogą znacznie pogarszać jakość życia.

Piśmiennictwo zalecane:

• American Academy of Opthalmology. Szaflik J., Izdebska J. (red. wyd. pol.): Basic and Clinical Science Course. Choroby aparatu ochronnego oka i rogówki. Edra Urban & Partner, Wrocław 2019.
• Bowling B., Kanski J.: Okulistyka kliniczna, wyd. 8. Szaflik J., Izdebska J. (red.). Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
• Adamski W., dr n. med. Rospond-Kubiak I., dr hab. N. med. Kocięcki J., prof. UM: Niebarwnikowe nowotwory spojówki, Okulistyka po dyplomie 2013 nr 06
• Tassapol Singalavanija, Somsanguan Ausayakhun, Chulaluck Tangmonkongvoragul,  Anterior segment and external ocular disorders associated with HIV infections in the era of HAART in Chiang Mai University Hospital, a prospective descriptive cross sectional study, PLO, February 2018, PMID: 29466424, DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0193161
• Young Shin Kim, Hae Jung Sun , Tae Hyong Kim , Kui Dong Kang, Sung Jin Lee: Ocular Manifestations of Acquired Immunodeficiency Syndrome, Korean Jounal Ophthalmology 2015, PMID: 26240508, PMCID: PMC4520867, DOI: 10.3341/kjo.2015.29.4.241

Monowizja w róznych metodach korekcji przezbiopii

Monovision in various methods of presbiopia correction

Mgr Jagoda Świątek¹,Dr hab. n. med., prof. nadzw. Joanna Wierzbowska²,Mgr Dominika Worek³

1. Absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Klinika Okulistyczna Optegra w Szczecinie

2. Klinika Okulistyczna Optegra w Warszawie, Klinika Okulistyki CSK MON, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

3. Absolwentka Uniwersytetu Medycznegoim. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Klinika Okulistyczna Optegra w Warszawie

Streszczenie

Monowizja jest jedną z metod korekcji prezbiopii wykorzystywaną w soczewkach kontaktowych oraz chirurgii refrakcyjnej. Polega na korekcji oka dominującego do widzenia dali, a oka niedominującego do widzenia na odległości bliskie, poprzez zastosowanie addycji. Głównymi ograniczeniami tej metody są: pogorszenie widzenia w odległościach pośrednich, utrata stereopsji oraz pogorszenie obuocznej ostrości widzenia do dali względem ostrości widzenia w pełnej korekcji każdego oka. Podczas badania pacjentów starczowzrocznych należy przeprowadzić odpowiednie procedury diagnostyczne w celu określenia dominacji ocznej i zakresu tolerancji monowizji. Dzięki rozwojowi technologii laserowych opracowywane są nowe, udoskonalone metody korekcji z zastosowaniem mikromonowizji, takie jak Presbyond LBV. Opublikowane badania potwierdzają wysoką skuteczność tej techniki, która pozwala na znaczne zmniejszenie lub wyeliminowanie ograniczeń związanych z klasyczną monowizją.

Słowa kluczowe: monowizja, starczowzroczność, stereopsja, oko dominujące, soczewki kontaktowe, laserowa korekcja wzroku

Abstract

Monovision is one of the methods of presbyopia correction with contact lenses and in various methods of refractive surgery. It consists in the correction of the dominant eye for distance vision and the nondominant eye for near vision distances through the use of addition. The main limitations of this method are: impaired vision at intermediate distances, loss of stereopsis, and deterioration of binocular distant compared to fully corrected vision of both eyes. When examining presbyopic patients, appropriate diagnostic procedures should be used to determine ocular dominance and monovision tolerance test should be performed. Thanks to the development of laser correction technology, new, improved methods of correction in micro-monovision are being developed, such as Presbyond LBV. The published studies confirm the high efficiency of this technique, which allows to significantly reduce or eliminate the limitations associated with classic monovision.

czytaj więcej>>>

Przegląd Okulistyczny nr 4/2022

Szanowni Państwo!

Zapraszamy do lektury Nr 4/2022 Przeglądu Okulistycznego.

Prenumerata Przeglądu Okulistycznego w zakładce na stronie głównej.

Cena w 2023 r. 139 zł (w tym VAT).

Wielu sukcesów zawodowych i pomyślności w życiu osobistym w Nowym Roku - 2023!

Redakcja i Wydawnictwo

do pobrania: PO_nr_4-22.pdf

Rzadkie objawy okulistyczne

RZADKIE OBJAWY OKULISTYCZNE TĘTNIAKÓW WEWNĄTRZCZASZKOWYCH – OPIS PRZYPADKU

Rare ophthalmic symptoms of intracranial aneurysms – a case report

Lek. Zofia Lorencik

Specjalistyczny Szpital im dra A. Sokołowskiego w Wałbrzychu

Streszczenie

Tętniak wewnątrzczaszkowy to podstępna choroba, która zazwyczaj jest wykrywana przypadkowo lub w momencie wystąpienia zagrażającego życiu krwawienia podpajęczynówkowego. Zdarza się jednak, że uwypuklenie ściany tętnicy może być przyczyną ucisku na żyłę środkową siatkówki, dając obraz zakrzepu i obrzęku tarczy n. II. Opis przypadku w niniejszym artykule pokazuje, że tylko dokładna dalsza diagnostyka obrazowa umożliwia właściwe rozpoznanie i wdrożenie postępowania, które pozwala zachować zdrowie i życie pacjenta.

Słowa kluczowe: tętniak wewnątrzczaszkowy, zakrzep żyły centralnej siatkówki, obrzęk tarczy n. II, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny angio

Summary

Intracranial aneurysm is an insidious disorder that may be detected accidentally or in case of lifethreatening subarachnoid bleeding. However, it is possible that dilation or ballooning of the artery vessel may put pressure on the central vein of the retina and be a reason of retinal vein occlusion and optic disc swelling. Case report at the end of this article shows that only precise and scrupulous diagnostic imaging allows to make a proper diagnosis and save not only the health but also the life of the patient.

Key words: intracranial aneurysm, central retinal vein occlusion, optic disc swelling, computed tomography, magnetic resonance angiography

czytaj więcej>>>

Oczny pemfigoid

OCZNY PEMFIGOID BŁON ŚLUZOWYCH

Ocular Cicatricial Pemphigoid

Lek. Monika Seruga

Oddział Okulistyczny Kliniki Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

Kierownik: prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło

Streszczenie

Pemfigoid błon śluzowych (MMP – mucous membrane pemphigoid), dawniej nazywany ocznym pemfigoidem bliznowaciejącym, jest rzadką, przewlekłą, autoimmunologiczną dermatozą pęcherzową zajmującą błony śluzowe i niekiedy skórę. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Rozwój choroby wynika z reakcji nadwrażliwości typu II (cytotoksycznej) z produkcją autoprzeciwciał i aktywacją układu dopełniacza na poziomie błony podstawnej nabłonka, co powoduje pęcherzowe oddzielenie się nabłonka. Spojówki są drugim co do częstości zajętym narządem, choroba najczęściej dotyczy jamy ustnej. Objawy oczne (obecne u 60–70% pacjentów) mają postać obustronnego, przewlekłego bliznowaciejącego zapalenia spojówek.

Najczęściej rozwija się powyżej 60. r.ż., częściej u kobiet niż u mężczyzn (2:1).

Pemfigoid w pierwszych stadiach daje wiele nieswoistych objawów, a rozpoznanie ustalane jest na etapie umiarkowanego lub znacznego zaawansowania choroby. Bliznowaciejące zapalenie spojówek ze spłyceniem załamków może wynikać również z zapaleń spojówek na tle zakaźnym, alergicznym, wskutek działania leków, urazów, oparzeń czy innych chorób autoimmunologicznych.

Rozpoznanie ustalane jest na podstawie objawów klinicznych i biopsji zmienionej spojówki, z wykorzystaniem metod immunoreaktywnych.

Bez leczenia 75% pacjentów rozwinie upośledzenie widzenia na skutek ciężkiego zespołu suchego oka, erozji, keratynizacji rogówki, entropionu czy zrostu powiek. Choroba wymaga immunosupresyjnej terapii ogólnej. Leczenie miejscowe ma charakter wspomagający. Interwencje chirurgiczne dotyczące nieprawidłowego wzrostu rzęs czy entropionu powinny być przeprowadzane w nieaktywnych okresach choroby.

Słowa kluczowe: pemfigoid, oczny pemfigoid, zrosty brzegów powiek

Summary

Ocular cicatricial pemphigoid, a form of mucous membrane pemphigoid, is a rare, chronic autoimmune dermatosis affecting mucous membrane and sometimes a skin with relapsing-remitting periods. It is believed to arise from type II hypersensitivity response with complement complex activation causing damage of basement membrane zone, causing subepithelial blisters. The disease most often affects the oral cavity, the conjunctiva is the second most common organ involved. Ocular symptoms (presence at 60-70% patients) are characterized by a chronic bilateral cicatricial conjunctivitis. Predominantly affects women (2:1 female to male) aged over 60 years. First symptoms may not be specific and the diagnosis is often at mild to severe stage. The differential diagnosis includes infectious, allergic conjunctivitis, drugs side effects, trauma, burns or other autoimmune diseases.

Diagnosis is made by symptoms and conjunctival biopsy with direct immunofluorescence.

Without treatment 75% of patients develop vision loss due to severe dry eye syndrome, corneal erosions, corneal keratinization, entropion or symblepharon. Therapy requires systemic autoimmune treatment, local treatment supportive. Surgical procedures like entropion or trichiasis correction should be performed at non-active period of disease.

Key words: pemphigoid, ocular pemphigoid, symblepharon, ankyloblepharon

czytaj więcej>>>

Wpływ promieniowania ultarfioletowego na oczy i otaczającą ją skórę

WPŁYW PROMIENIOWANIA ULTRAFIOLETOWEGO NA OCZY I OTACZAJĄCĄ JE SKÓRĘ

The influence of ultraviolet radiation on the eyes and periocular skin

Prof. dr hab. n. med. Janusz Czajkowski
Rada Naukowa Instytutu Oka w Warszawie Dyrektor medyczny:
prof. zw. dr hab. n. med. Krystyna Czechowicz-Janicka Centrum Okulistyczne Contact-Med w Łodzi Prezes: dr n. med. Arkadiusz Goś

Dr n. biol. Robert Grabowski
Rada Naukowa Vision Express w Warszawie Dyrektor medyczny: dr n. biol. Robert Grabowski

Streszczenie

Nadmiar promieni słonecznych jest szkodliwy dla naszego zdrowia. Powszechnie znamy działanie promieni ultrafioletowych (UV) na skórę, ale nasza wiedza na temat wpływu promieni słonecznych na wzrok jest znikoma. Długotrwałe narażenie na fale UVA przyspiesza ponadto starzenie się skóry wokół oczu.

Oczy dzieci są bardziej narażone na promieniowanie UV z powodu bardziej przeziernej soczewki niż u osób dorosłych i starszych. U osób starszych w soczewce łatwiej dochodzi do rozwoju zaćmy, a w przypadku siatkówki UVB jest jednym z czynników ryzyka rozwoju zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Pierwszą reakcją obronną jest mrużenie oczu i zwężenie źrenic. Następnym filtrem są barwniki zawarte w plamce siatkówki, luteina i zeaksantyna. Dodatkowo oczy należy ochraniać okularami przeciwsłonecznymi z atestowanym filtrem UV i soczewkami kontaktowymi z podobnym filtrem. Przede wszystkim trzeba jednak pamiętać o umiarkowanym korzystaniu z kąpieli słonecznych i o tym, że uczęszczanie do solarium wskazane jest tylko w przypadku osób dorosłych. Osoby spędzające dużo czasu na słońcu powinny stosować dietę bogatą w antyoksydanty.

Słowa kluczowe: promieniowanie ultrafioletowe, ochrona oczu

Abstract

Excessive exposure to sunlight is harmful to our health. The effects of ultraviolet (UV) rays on the skin are commonly known, but our knowledge about the influence of sunlight on the eyes is neglected. Prolonged exposure to UVA accelerates skin ageing around the eyes.

Children are more exposed to UV radiation than adults and the elderly because of their more translucent lens. In the lenses of the elderly cataract develops easier, and with regard to the retina UVB is one of the risk factors for developing age-related macular degeneration. The first defensive reaction is to squint and narrow the pupils. Another filter are pigments to contained in the retina spot: lutein, and zeaxanthin. In addition, the eyes should be protected with sunglasses or contact lenses with an approved UV filter. Above all; however, it is needed to remember about the moderate use of sunbathing and that tanning beds are recommended only for adults. People who spend a lot of time in the sun should consume a diet rich in antioxidants.

Key words: ultraviolet radiation, eye protection

czytaj więcej>>>

Zastosowanie laktoferyny do wspomagania gojenia ran powiek

Application of lactoferrin to support eyelid wound healing

Prof. dr hab. n. med. Dorota Pojda-Wilczek
Klinika Okulistyki Katedry Okulistyki Wydziału Nauk Medycznych SUM w Katowicach, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach

Streszczenie

Krwiaki okolicy oczu stanowią duży defekt estetyczny i mogą prowadzić do trwałych przebarwień skóry. Laktoferyna, naturalne białko mleka, ma właściwości chelatowania jonów żelaza, co zapobiega przebarwieniom. Dodatkowo wielokierunkowo przyspiesza gojenie ran i chroni przed infekcją. Nowa maść okulistyczna zawierająca laktoferynę nosi nazwę Keloptin. Keloptin wydaje się korzystnym wspomaganiem leczenia po zabiegach na powiekach.

Słowa kluczowe: laktoferyna, powieki, rana, chirurgia

Abstract

Hematomas in palpebral region are a great esthetic defect and may lead to persistent skin hyperchromia. Lactoferrin, natural milk protein, has property of chelation of ions of iron, what prevents skin dyspigmentation. Additionally it improves cutaneous wound healing and prevents infection. The new ophthalmic ointment with lactoferrin is called Keloptin. Keloptin seems to be beneficial treatment support after eyelids surgery.

Key words: lactoferrin, eyelids, wound, surgery

Czytaj więcej>>>

Łuszczyca a narząd wzroku

Psoriasis and the eye

Dr Katarzyna Hnatko
Klinika Okulistyki Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło

Streszczenie

Łuszczyca jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalno-proliferacyjną o podłożu genetycznym, wywoływaną przez zaburzenia układu odpornościowego. Immunopatologia łuszczycy charakteryzuje się aktywacją komórek T i zwiększoną aktywnością cytokin prozapalnych. Łuszczyca predysponuje do występowania zaburzeń okulistycznych, które mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia narządu wzroku i utraty widzenia. Ponadto stosowane obecnie metody leczenia łuszczycy mogą skutkować powikłaniami ocznymi u pacjentów.

W prezentowanym artykule podjęto próbę zebrania dostępnych informacji na temat łuszczycy i jej wpływu na narząd wzroku w celu zwrócenia uwagi na potrzebę przeprowadzania regularnych badań okulistycznych, aby zadbać o odpowiednie rozpoznanie i leczenie pacjentów chorujących na łuszczycę.

Słowa kluczowe: łuszczyca, narząd wzroku, zapalenie błony naczyniowej

Abstract

Psoriasis is a common chronic, recurrent hyperproliferative skin disease with a complex pathogenesis consisting of a genetic component and immune dysfunction. The pathogenesis of these diseases is linked to various cellular mechanisms such as activated T cells and inflammatory cytokines. Psoriasis may also cause ocular complications which can lead to permanent eye damage and vision loss. Furthermore, currently used treatment methods may also affect the patient’s eyes.

Information gathered in this article highlights the importance of regular ophthalmic exams to ensure comprehensive care of patients suffering from psoriasis.

Key words: psoriasis, eye, uveitis

Czytaj więcej>>>

Wirus ospy wietrznej i półpaśca

Dr med. Jacek J. Kański

Dr hab. med. Agnieszka Kubicka-Trząska

Etiologia

Wirus ospy i półpaśca (VZV – Varicella Zoster Virus) wywołuje dwie różne jednostki chorobowe: ospę wietrzną i półpaśca. Gdy pacjent zachoruje na ospę wietrzną, wirus pozostaje w formie uśpienia w zwojach czuciowych, do których prawdopodobnie dostaje się drogą wstępującą, wędrując wzdłuż nerwów czuciowych ze zmian skórnych. Po jakimś czasie wirus uaktywnia się i wędruje z powrotem wzdłuż nerwów czuciowych do skóry i oka, gdzie wywołuje charakterystyczne zmiany. Częstotliwość występowania półpaśca wzrasta wraz z wiekiem; najczęściej dotyczy osób w 6. i 7. dekadzie życia. U starszych osób objawy chorobowe są cięższe, dłużej się utrzymują i towarzyszą im większe dolegliwości bólowe.

U chorych na AIDS przebieg zakażenia ma również ciężki przebieg.

Uszkodzenie oka może być wywołane następującymi współistniejącymi lub niezależnymi od siebie mechanizmami:

• Bezpośrednia inwazja wirusa może powodować nabłonkowe zapalenie rogówki (zapalenie nabłonka rogówki).

• Wtórne zapalenie, zarostowe zapalenie naczyń i zaburzenia mechanizmów odpornościowych mogą wywołać miąższowe zapalenie rogówki, zapalenie błony naczyniowej i zapalenie twardówki.

• Obniżenie czucia rogówkowego może prowadzić do rozwoju neurotroficznego zapalenia rogówki.

Czytaj więcej>>>

Pierwotny chłoniak wewnątrzgałkowy

Lek. Martyna Gaj-Kowalczyk
Oddział Okulistyczny, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu
Kierownik: dr n. med. Agnieszka Kowal-Lange

Streszczenie

Chłoniaki wewnątrzgałkowe mogą zajmować siatkówkę i/lub ciało szkliste oraz błonę naczyniową. Chłoniaki błony naczyniowej to rzadkie chłoniaki o niskiej złośliwości, łagodnym i przewlekłym przebiegu. Pierwotny chłoniak szklistkowo-siatkówkowy (PVRL) jest podtypem pierwotnego chłoniaka ośrodkowego układu nerwowego. Pierwotne chłoniaki wewnątrzgałkowe często imitują zapalenie błony naczyniowej. Diagnostyka chłoniaka wewnątrzgałkowego oprócz badania okulistycznego, optycznej koherentnej tomografii, angiografii obejmuje cytologię próbki ciała szklistego lub depozytów podsiatkówkowych. PVRL to chłoniak o wysokim stopniu złośliwości, leczony chemioterapią ogólnoustrojową, iniekcjami doszklistkowymi i radioterapią.

Słowa kluczowe: chłoniak, chłoniak szklistkowo-siatkówkowy, PVRL, zapalenie błony naczyniowej, nacieki podsiatkówkowe

Abstract

Intraocular lymphomas can affect the retina and/or vitreous humor and the vascular membrane. Uveal lymphomas are rare, benign and chronic low-grade lymphomas. Primary vitreous retinal lymphoma (PVRL) is a subtype of primary central nervous system lymphoma (PCNSL). Primary intraocular lymphomas often mimic uveitis. The diagnostics of intraocular lymphoma, in addition to ophthalmic examination, OCT and angiography, includes cytology of a vitreous specimen or subretinal deposits. PVRL is a high-grade lymphoma treated with systemic chemotherapy, intravitreal injections, and radiation therapy.

Key words: lymphoma, vitreous retinal lymphoma, PVRL, uveitis, subretinal infiltrates

Czytaj więcej>>>

Centralna surowicza chorioretinopatia – diagnostyka i leczenie

Centralna surowicza chorioretinopatia – diagnostyka i leczenie

Central serous chorioretinopathy – diagnosis and treatment

Lek. Anna Werner

Oddział Okulistyczny, Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu

Kierownik: lek. Rafał Pławszewski

Streszczenie

Centralna surowicza chorioretinopatia jest chorobą cechującą się surowiczym odwarstwieniem siatkówki sensorycznej w plamce w wyniku przecieku z choriokapilar wtórnie do ogniskowego uszkodzenia nabłonka barwnikowego siatkówki. Choroba ta dotyczy głównie mężczyzn w młodym i średnim wieku (20–50. r.ż.), z większą podatnością na stres. Innymi czynnikami ryzyka są: przyjmowanie glikokortykosteroidów, ciąża, zespół Cushinga, zakażenie Helicobacter pylori, typ osobowości A, bezdech senny. Choroba objawia się paracentralnym mroczkiem w polu widzenia, jak również metamorfopsjami, mikropsją, dyschromatopsją. Częstym objawem zgłaszanym przez pacjentów jest jednostronnie przymglone widzenie centralne. Diagnostyka CSCR obejmuje angiografię fluoresceinową i optyczną koherentną tomografię, w niektórych przypadkach wymagana jest angiografia indocyjaninowa. CSCR ma zwykle postać samoograniczającą się, w większości przypadków dochodzi do spontanicznej samoistnej resorpcji płynu podsiatkówkowego w ciągu kilku miesięcy bez konieczności leczenia. W postaci przewlekłej choroby, gdy czas jej trwania wynosi ponad 4 miesiące, należy rozważyć zastosowanie terapii fotodynamicznej z użyciem zredukowanej do połowy dawki werteporfiny, podprogowej laseroterapii mikropulsowej lub fotokoagulacji laserowej.

Czytaj więcej>>>

Zakrzep żył siatkówki

Lek. Joanna Ukleja
Oddział Okulistyczny, Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Perzyny w Kaliszu
Kierownik: lek. Jacek Urbaniak

Zakrzep żył siatkówki

Retinal vein occlusion

Streszczenie

Zakrzep naczyń żylnych jest drugą co do częstości występowania chorobą naczyń siatkówki. Wyróżniane są dwie postacie: zamknięcie żyły głównej (CRVO) oraz zamknięcie dopływu żyły głównej (BRVO). Stanowi częstą przyczynę pogorszenia widzenia w populacji osób starszych. Nie ma skutecznej metody zapobiegania. Obecna terapia opiera się na leczeniu ewentualnych powikłań (laseroterapia, iniekcje anty-VEGF, iniekcje GKS).

Pacjent z RVO powinien pozostawać pod stałą opieką okulistyczną.

Słowa kluczowe: zakrzep naczyń żylnych, siatkówka, pogorszenie widzenia

Czytaj więcej>>>

Polski Klub Presbiopia 21

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Grzybowski
Kierownik Katedry Okulistyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Okulistyka 21, Poznań

Powstanie Klubu Presbiopia 21

Polski Klub Presbiopia 21 powstał w kwietniu 2016 r. w Poznaniu z mojej inicjatywy. Impulsem do stworzenia pierwszej w Polsce grupy ekspertów zajmujących się presbiopią była opinia o braku dostępu do wysokiej jakości wiedzy z zakresu nowoczesnych metod korekcji presbiopii. Grupa kilkudziesięciu polskich i zagranicznych ekspertów podjęła wówczas decyzję o powołaniu Klubu oraz zaplanowała kierunki jego rozwoju. Wtedy też zostały powołane komitety naukowe polski i międzynarodowy, które istnieją do dzisiaj (ramka 1).

Czytaj więcej>>>

Przegląd Okulistyczny nr 4/2020 

Szanowni Państwo!

Zapraszamy do lektury Nr 4/2020 Przeglądu Okulistycznego.

W święta Bożego Narodzenia i Nowego Roku składamy serdeczne życzenia wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i sukcesów w pracy lekarskiej!

Redakcja i Wydawnictwo

do pobrania: PO_nr_4-2020.pdf

Powikłania po zabiegu cross-linking (CX). Artykuł z PO nr 4-2020

Marcin Smorawski

Klinika Okulistyczna Optegra w Warszawie

Powikłania po zabiegu cross-linking (CXL)

Abstract

The invention of the photochemical reaction which causes the formation of additional covalent bonds in the corneal stroma, increasing its biomechanical resistance, is one of the fundamental discoveries in ophthalmology in recent years and is a breakthrough in the treatment of ectatic corneal diseases. The article describes the most common complications of cross-linking performed in the standard form of the Dresden protocol (with epithelial removal, epi-off cross-linking). Research is currently underway to lessen intra- and postoperative pain, fasten visual rehabilitation and increase ryboflavin penetration into corneal stroma. However, no suitable, with long term proven efficacy, evidence based alternative mode of treatment has been found so far.

Key words: corneal diseases, cross-linking (CXL), complications.

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Przetoka szyjno-jamista. Artykuł z PO nr 4-2020.

Lek. Justyna Koba-Chowaniec

Oddział Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu

kierownik: dr n. med. Rafał Pławszewski

Przetoka szyjno-jamista

Carotid-cavernous fistula

Streszczenie

Przetoka szyjno-jamista jest zaburzeniem grożącym całkowitą utratą wzroku. Ważne są odpowiednia diagnostyka oraz zaangażowanie interdyscyplinarnego zespołu specjalistów. Zespół taki powinni tworzyć okulista, radiolog oraz neurochirurg. Przetoka wymaga różnicowania z innymi częściej występującymi chorobami, przebiegającymi z podobnymi objawami. Ustalenie prawidłowego rozpoznania jest niejednokrotnie utrudnione. Objawy urazu twarzoczaszki niejednokrotnie nakładają się na obraz kliniczny przetoki, maskując patologię naczyniową. Dlatego tak ważne jest, aby okulista potrafił rozpoznawać tę podstępnie przebiegającą chorobę.

Słowa kluczowe: przetoka szyjno-jamista, zatoka jamista, wytrzeszcz tętniący, uraz twarzoczaszki, cyfrowa angiografia subtrakcyjna

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Rozwój widzenia i ocena funkcjonowania wzrokowego dziecka w wieku 0–3 lat. Artykuł z PO nr 4 2020 r.

Maja Urzędowska

Zakłady Optyczne

Ziko Optyk w Krakowie

Rozwój widzenia i ocena funkcjonowania wzrokowego dziecka w wieku 0–3 lat

Development of vision and assessment of visual functioning in children at the age 0–3

Streszczenie

W prezentowanym artykule zostały kompleksowo opisane rozwój widzenia oraz kolejność pojawiania się funkcji wzrokowych i zachowań kierowanych wzrokiem w pierwszych latach życia dziecka; od narodzin do 3. r.ż. Omówiono subiektywne i obiektywne metody rozpoznawania nieprawidłowości funkcjonowania wzrokowego, wymagających specjalistycznego wsparcia w okresie wczesnego dzieciństwa.

Słowa kluczowe:rozwój widzenia, funkcje wzrokowe, zachowania kierowane wzrokiem, ocena funkcjonowania wzrokowego

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Farmakoterapia w leczeniu wczesnych stadiów retinopatii cukrzycowej – przypadki pacjentów. Artykuł z PO nr 3-2020 r.

Pharmacotherapy in the treatment of early stages of diabetic retinopathy – case reports

Marta Misiuk-Hojło¹, Rafał Jędrzejczyk², Marta Wodzisławska¹

1 Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

2 Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy, Zachodniopomorskie Centrum Leczenia i Profilaktyki w Szczecinie

Streszczenie

Retinopatia cukrzycowa stanowi obecnie według statystyk WHO najczęstszą przyczynę ślepoty wśród osób aktywnych zawodowo w krajach rozwiniętych. Wczesne rozpoznanie oraz odpowiednio wcześnie wdrożona laseroterapia i farmakoterapia może w ponad 90% przypadków uchronić pacjenta przed utratą wzroku. Stosowanie antyoksydantów, zwykle pod postacią suplementów diety, stanowi istotne wsparcie w prewencji rozwoju dalszych stadiów retinopatii cukrzycowej.

Słowa kluczowe: retinopatia cukrzycowa, leczenie retinopatii, antyoksydanty.

Abstract
According to WHO statistics, diabetic retinopathy is currently the most common cause of blindness among working people in developed countries. Early diagnosis and instantly implemented laser therapy and pharmacotherapy may, in over 90% of cases, protect from blindness. The use of antioxidant products, usually in the form of dietary supplements, is a significant support in preventing the development of further stages of diabetic retinopathy.

Key words: diabetic rethinopathy, treatment of rethinopathy, antioxidants.

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Leczenie stanu zapalnego szansą na zwiększenie skuteczności postępowania w zespole suchego oka

Prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, dr n. med. Natalia Zdebik

Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Streszczenie

Zespół suchego oka jest chorobą uwarunkowaną wieloczynnikowo, ale aktualnie uważa się, że to właśnie proces zapalny jest kluczowym mechanizmem w jego patogenezie. Utrata homeostazy filmu łzowego, jego niestabilność i hiperosmolarność, dysfunkcja gruczołów Meiboma oraz stymulacja reakcji zapalnej, która prowadzi do uszkodzenia powierzchni gałki ocznej, uruchamiają mechanizm błędnego koła. Leczenie przeciwzapalne staje się nie tylko istotnym, ale koniecznym elementem terapii. Stosowanie glikokortykosteroidów (GKS), stanowiących dotychczas leczenie pierwszego rzutu, ma istotne ograniczenia (opóźnienie nabłonkowania, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, zaostrzenie infekcji). Obiecujące wydaje się zastąpienie ich niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), takimi jak pranoprofen, który ma podobną siłę działania jak fluorometolon, ale korzystniejszy profil bezpieczeństwa. W leczeniu komponenty zapalnej zespołu suchego oka stosowane są również cyklosporyna i lifitegrast.

Słowa kluczowe: zespół suchego oka, leczenie przeciwzapalne, niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Abstract

Dry eye syndrome is a multifactorial disorder, but it is currently believed that the inflammatory process is a key mechanism in its pathogenesis. The loss of tear film homeostasis, its instability and hyperosmolarity, dysfunction of the Meibomian glands and stimulation of the inflammatory reaction leads to damage of the eye surface and causing a mechanism leading to a vicious circle. Anti-inflammatory treatment is not only an important but also necessary element of therapy. The use of steroids, which has been described as the first-line treatment to date, has significant limitations (epithelial delay, increase of intraocular pressure, exacerbation of infection). It seems promising to replace the steroids with non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) such as pranoprofen, which has similar potency to fluorometolone, but a more favorable safety profile. Ciclosporin and lifitegrast are also used to treat the inflammatory components of dry eye syndrome.

Key words: Dry eye syndrome, inflammantory treatment, nonsteroidal anti-inflammantory drugs.

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Alergiczne zapalenia powiek

Prof. dr hab. n.med. Andrzej Grzybowski

Streszczenie

Alergiczne zapalenie powiek stanowi ważny problem kliniczny o rosnącym znaczeniu. Zapalenie powiek może być elementem obrazu klinicznego w różnych alergicznych chorobach oka. Może też dominować, jak to ma miejsce w przypadku kontaktowego zapalenia powiek. Znaczenie tego schorzenia rośnie ze względu na coraz większą liczbę substancji stosowanych w kosmetykach do skóry twarzy i powiek oraz pielęgnacji rzęs.

Słowa kluczowe: okulistyka, alergiczne zapalenie powiek, kontaktowe zapalenie skóry

Abstract

Allergic dermatitis of the lids and allergic blepharitis are important clinical problem of rising significance. Blepharitis and lid dermatitis are common elements of clinical picture of different allergic ocular disorders. In allergic contact dermatitis the inflammation of the eyelid predominates. The importance of this disorder increases because of rising number of different substances used in cosmetics for face and periocular skin and eyelashes care.

Key words: ophthalmology, allergy of the eye, contact dermatitis

CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Covid 19

COVID-19

Wybrane wytyczne opracowane przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób i Światową Organizację Zdrowia

 Tłumaczenie i opracowanie:

  lek. med. Michał Karaszewski

  Wydział Nauk o Zdrowiu UM we Wrocławiu

  Poradnia Okulistyczna NZOZ "Przychodnia Kosmonautów"

Amerykańska Akademia Okulistyki (AAO – American Academy of Opthalmology) dzieli się ważnymi, specyficznymi dla okulistyki informacjami, dotyczącymi nowego koronawirusa, zwanego koronawirusem 2, powodującego zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS-CoV-2), który był wcześniej znany pod tymczasową nazwą 2019-nCoV. Wysoce zakaźny wirus może powodować ciężką chorobę dróg oddechowych znaną jako COVID-19.

Głównym autorem tej strony jest James Chodosh, MD, MPH, przy pomocy Gary’ego N. Holandii, MD i Stevena Yeh, MD.

Co trzeba wiedzieć

• Liczne doniesienia wskazują, że wirus może powodować zapalenie spojówek i być transmitowany przez kontakt aerozolu ze spojówką.

• Pacjenci, którzy zgłaszają się do okulisty z powodu zapalenia spojówek, mający również gorączkę i objawy oddechowe, w tym kaszel i duszność, i którzy niedawno podróżowali za granicę, szczególnie w obszary o znanych ogniskach epidemii (Chiny, Iran, Włochy, Japonia i Korea Południowa), lub mający w rodzinie osoby, które niedawno wróciły z jednego z tych krajów, mogą stanowić przypadki COVID-19.

• Akademia i urzędnicy federalni zalecają ochronę jamy ustnej, nosa i oczu, podczas opieki nad osobami potencjalnie zakażonymi wirusem SARS-CoV-2.

• Wirus, który powoduje COVID-19, jest z wysokim prawdopodobieństwem wrażliwy na te same środki dezynfekcyjne na bazie alkoholu i wybielaczy, które okuliści powszechnie używają do dezynfekcji narzędzi okulistycznych oraz mebli gabinetowych. Aby zapobiec transmisji SARS-CoV-2, zaleca się stosowanie przed każdym kontaktem z pacjentem i po nim tych samych metod dezynfekcji, które dotychczas stosowano w zapobieganiu gabinetowemu rozprzestrzenianiu się innych patogenów wirusowych.
  
  CZYTAJ WIĘCEJ>>>

Retinopatia Wcześniaków

2020-03-02

Retinopathy of prematurity, ROP

Streszczenie

Retinopatia wcześniaków (ang. retinopathy of prematurity, ROP) jest schorzeniem niedojrzałej siatkówki u dzieci urodzonych przedwcześnie, u podłoża którego leżą patologiczne procesy prowadzące do powstania proliferacji naczyniowowłóknistych w siatkówce i w ciele szklistym. Te z kolei mogą spowodować trakcyjne odwarstwienie siatkówki, co może prowadzić do ślepoty. Istnieje szereg czynników mających wpływ na rozwój choroby, z których najważniejsze to: mała urodzeniowa masa dziecka i niski wiek ciążowy. Klasyfikacja stopnia nasilenia zmian w narządzie wzroku w przebiegu retinopatii wcześniaków została opracowana przez Międzynarodowy Komitet Do Spraw Retinopatii Wcześniaków (ang. ICROP). ROP dotyczy głównie dzieci urodzonych do 33. tygodnia ciąży i z masą ciała mniejszą niż 1500 g. Wysiłki kliniczne koncentrują się na optymalizacji badań przesiewowych i dalszych kontroli wcześniaków oraz wdrażania odpowiedniego leczenia, w celu zmniejszenia ryzyka pogorszenia lub utraty widzenia

Retinopatia Wcześniaków

Retinopatia wcześniaków (ang. retinopathy of prematurity, ROP) jest chorobą wazoproliferacyjną siatkówki, występującą u dzieci przedwcześnie urodzonych, z bardzo niską masą urodzeniową, u których naczynia siatkówki nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Nieprawidłowemu unaczynieniu towarzyszy rozrost tkanki łącznej, prowadzący do powstania patologicznych proliferacji naczyniowo-włóknistych w siatkówce i w ciele szklistym. W efekcie tych patologicznych procesów zachodzących w niedojrzałej siatkówce może rozwinąć się ciężkie powikłanie retinopatii wcześniaczej, jakim jest trakcyjne odwarstwienie siatkówki, często prowadzące do ślepoty, pomimo leczenia za pomocą laserokoagulacji siatkówki oraz podawania iniekcji doszklistkowych inhibitorów VEGF. Wzrost liczby zachorowań wynika w dużej mierze z postępu neonatologii, która pozwala na utrzymanie przy życiu dzieci urodzonych przedwcześnie, nawet tych ze skrajnie niską masą urodzeniową. Efektem tego jest wzrastająca liczba retinopatii wcześniaczych niemowląt, oraz dzieci, które muszą zostać poddane badaniom przesiewowym w kierunku ROP. 

CZYTAJ WIĘCEJ...

Pro memoria Profesor Jacek J. Kański

Farmakoterapia jaskry NOWOŚĆ!

W grudniu 2018 roku ukaże się najnowsze wydanie książki pod redakcją prof. Marty Misiuk-Hojło pt. "Farmakoterapia jaskry". 

Autorzy:

Małgorzata Mulak: Absolwentka Wydziału Lekarskiego Wydziale Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, gdzie uzyskała specjalizację z zakresu okulistyki, a w 1997 r. obroniła pracę doktorską. Od 2006 roku pełni funkcję kierownika Poradni Jaskrowej.

Dorota Szumny: Studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 2012 r. obroniła pracę doktorską. Adiunkt w Katedrze i Zakładzie Farmakologii Akademii Medycznej we Wrocławiu oraz w Poradni Jaskrowej Kliniki Okulistyki UM we Wrocławiu.

Patrycja Krzyżanowska-Berkowska: Ukończyła studia medyczne na Wydziale Lekarskim UM we Wrocławiu. W 2004 roku uzyskała specjalizację z okulistyki obroniła prace doktorską. Od 2009 r. pracuje w Katedrze i Klinice Okulistyki na stanowisku adiunkta i ordynatora Oddziału Okulistyki Dziecięcej.

Podręcznik  jest nie tylko kompendium leków przeciw jaskrowych, ale przedstawia całe spektrum współczesnych metod leczenia farmakologicznego oraz zasad racjonalnej i nowoczesnej farmakoterapii jaskry. W tym wydaniu Farmakoterapii jaskry podjęto też aspekty stosowania środków konserwujących i addycyjnych w lekach przeciwjaskrowych. Drugie wydanie przybliża też zagadnienia związane z nowymi lekami będącymi w stadium badań klinicznych oraz z leczeniem środkami alternatywnymi.

Innowacyjność we wczesnej diagnostyce jaskry

Janusz Czajkowski, Krystyna Czechowicz-Janicka

Instytut Oka w Warszawie

Streszczenie: Autorzy przedstawiają rozwój doskonalenia jak najwcześniejszego rozpoznawania jaskry. Pokrótce omawiają poszczególne badania, które wprowadzano. Metody te zaliczane były do wczesnej diagnostyki jaskry, dopóki nie pojawiły się nowe, dokładniejsze, dające możliwość wychwycenia jeszcze wcześniejszych zmian zachodzących w tym grożącym utratą wzroku schorzeniu, jakim jest jaskra.

zobacz więcej

RODO w służbie zdrowia wywiad z radcą prawnym Piotrem Grzelczakiem z Kancelarii Prawnej GFP Legal-zajawka

Piotr Grzelczak,

radca prawny, specjalista z zakresu ochrony danych osobowych i wdrożeń RODO

partner w Kancelarii GFP Legal (www.gfplegal.pl)

RODO w służbie zdrowia

wywiad z radcą prawnym Piotrem Grzelczakiem z Kancelarii Prawnej GFP Legal

W ostatnim czasie sporo mówi się o problemach w służbie zdrowia związanych z wprowadzeniem przepisów RODO, czyli Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE. Wątpliwości związane ze stosowaniem przepisów rozporządzenia postaram się wyjaśnić w rozmowie z radcą prawnym Piotrem Grzelczakiem z Kancelarii Prawnej GFP Legal z Wrocławia.

czytaj więcej: czytaj więcej